Trong các đợt bùng phát COVID-19 gần đây, chính phủ Việt Nam đã nhận thấy mình bị mắc kẹt giữa virus và một công chúng mang tư tưởng bài Trung.
THE DIPLOMAT by Travis Vincent – October 06, 2021
(Travis Vincent là một nhà hoạt động xã hội tại Việt Nam.)
Ba Sàm lược dịch
Tháng trước, gia đình Mai đang chờ đợi đến lượt tiêm vaccine COVID-19 tại một trung tâm tiêm chủng của thủ đô Hà Nội, Việt Nam.
Ở Việt Nam, người dân có thể đăng ký tiêm phòng trong khu vực họ ở hoặc với các tổ chức mà họ tham gia, nhưng không ai trong gia đình ba người của cô rơi vào bất kỳ ưu tiên nào trong số 16 nhóm ưu tiên tiêm chủng, như được quy định trong kế hoạch triển khai tiêm chủng giai đoạn 2021-2022 của Bộ Y tế.
Quận Đống Đa nơi Mai ở, nằm ở trung tâm Hà Nội, đã tỏ ra rất chậm cung cấp thông tin liên quan đến vaccine cho cư dân địa phương. Kết quả là Mai phải hỏi chị gái, xem có mối thân quen nào không để tiêm cho cả ba người. Kết cục là cả nhà được tiêm.
Ngày 20/9, cả Mai và con gái đều nhận được thông báo rằng họ có thể được tiêm mũi đầu tiên vào ngày hôm sau, tại quận Hoàng Mai. Chồng cô đã được tiêm một mũi AstraZeneca vào tuần trước, cũng tại địa điểm này.
Các thông báo được gửi qua nhắn tin SMS, tuy nhiên, không nói rõ họ sẽ được tiêm loại vaccine nào. Khi được gọi đến bàn tiêm chủng, họ đã vô cùng sửng sốt khi biết rằng sẽ được vaccine Verocell do Trung Quốc sản xuất.
“Tôi đứng dậy và bỏ đi ngay khi bác sĩ nói rằng tôi sẽ được tiêm loại của Trung Quốc, mặc dù đã phải xếp hàng gần hai giờ và thực hiện tất cả các loại kiểm tra sàng lọc,” Mai kể. Thế rồi cô rất vui khi một tuần sau thì được tiêm mũi đầu tiên là loại AstraZeneca ngay trong khu phố của mình.
Phỏng vấn 26 người trên sáu tỉnh thành – Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hưng Yên và Phú Thọ – cho thấy mức độ hoài nghi vaccine và tình cảm chống Trung Quốc có quan hệ mật thiết với nhau tại Việt Nam. Năm ngoái đánh dấu Kỷ niệm 70 năm quan hệ ngoại giao giữa hai các quốc gia láng giềng này, từng tuyên bố hòa hợp bởi “sơn thủy tương liên, văn hóa tương thông, lý tưởng tương đồng, vận mệnh tương quan“.
Tuy nhiên, công chúng không cùng quan điểm với việc chấp thuận và đặt mua vaccine Trung Quốc của chính phủ cộng sản.
Trên hết, nhiều người bày tỏ không tin tưởng và bất bình với tình trạng thiếu minh bạch của chính phủ về lượng vaccine sẵn có và việc phân bổ; cũng như mức độ nghiêm trọng của tình hình đại dịch tại trung tâm kinh tế là thành phố Hồ Chí Minh, hiện đang dẫn đầu cả nước cả về số trường hợp mắc và tử vong vì COVID-19, sau một năm gần như không có ca bệnh nào.
‘Nói không’ với vaccine Trung Quốc
“Thông thường họ sẽ thông báo trước cho mọi người là tiêm loại vaccine”. Mai cho biết. “ “Thế nhưng hôm đó, ngay cả nhân viên bảo vệ, tình nguyện viên, y tá ở trạm tiêm chủng cũng im lặng khi tôi hỏi tiêm loại nào. Tôi đã cảm thấy có cái gì đó đáng ngờ.”
Việc cả Mai và con gái đều từ chối thẳng thừng đã không làm các bác sĩ ngạc nhiên.
Một vài tuần trước đó, cô đã nghe tin từ một người bạn là y tá, rằng tại Hà Nội không có vaccine do Trung Quốc sản xuất. Đồng thời, chính phủ đã thông báo rằng sẽ triển khai vaccine Trung Quốc tại Thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh dọc theo biên giới với Trung Quốc.
Theo một bác sĩ làm việc tại một bệnh viện nhà nước ở Hà Nội, người thuật lại song với điều kiện giấu tên, là cô đã tổ chức tiếp nhận vaccine Trung Quốc trong thời gian rất ngắn.
“Thời kỳ đầu, Hà Nội hoàn toàn không có vaccine của Trung Quốc. Kết quả là, mọi người đã rất vui khi được tiêm phòng,” bác sĩ kể. “Giờ thì bao nhiêu người quay lưng bỏ đi khi biết rằng họ sẽ nhận được vaccine của Trung Quốc.”
Các bác sĩ cho biết thêm rằng, do sự chậm trễ trong sản xuất vaccine cây nhà lá vườn của Việt Nam, Nanovax, nên chính phủ quyết định phân phối vaccine của Trung Quốc.
“Vaccine của Trung Quốc không được các nước phương Tây công nhận,” cô nói. “Tại sao chúng ta chấp nhận nó vội vàng như vậy?“
Một tuần sau khi Hà Nội công bố phong tỏa trong hai tuần, vào tháng 7, Nguyễn, một công chức đã nghỉ hưu và là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) sống tại Hà Nội, bắt đầu thấy mệt mỏi vì phải tìm các mối quan hệ riêng để đảm bảo được tiêm vaccine Tây cho gia đình mình.
“Tôi thà chết vì virus Trung Quốc còn hơn là vì vaccine Trung Quốc,” Nguyễn nói, khi sử dụng một từ trong viếng Việt là “Tàu”, thuật ngữ hàm ý xúc phạm Trung Quốc và người Trung Quốc.
Chồng bà, ông Vũ, một đảng viên ĐCSVN và là cựu kiến trúc sư tại một công ty quốc doanh, cũng đã lặp lại cảm xúc của vợ khi trao đổi. Vũ nói rằng ông đã cố gắng đánh hơi thông tin từ giới lãnh đạo để xác nhận liệu vaccine Trung Quốc có được phân phối trong khu vực lân cận của họ hay không.
Hai vợ chồng đã phán đoán chắc phải chờ đợi lâu mới được tiêm, vì trong phường của họ hoàn toàn không có ca COVID-19 nào. Như vậy thì rất có thể họ là những người cuối cùng được tiêm và sợ khi đến lượt, có thể chỉ còn toàn vaccine Trung Quốc.
“Ở Việt Nam, bạn không thể tin tưởng vào các nguồn thông tin chính thống được. Bạn phải dựa vào tin đồn và các nguồn không chính thức. Nếu Vaccine Trung Quốc cũng tốt như thường, thì tại sao lại không thấy các lãnh đạo tiêm loại này đầu tiên? Tôi đảm bảo là họ chỉ chọn tiêm vaccine Tây thôi,” ông Vũ nói.
Gia đình của Nguyễn không định tiêm chủng, cũng giống như nhiều hàng xóm và bạn bè của bà, những người đã trở nên tự mãn do thành công ban đầu của đất nước trong việc xử lý COVID-19.
Nguyễn và chồng đã theo dõi sát sao số liệu các ca nhiễm COVID-19 hàng ngày trên cả nước, và khẳng định rằng Việt Nam đã đi đúng hướng. Nguyễn nhớ lại là bà đã tích trữ thực phẩm ngay từ lần đầu tiên đọc tin tức về virus này, vào tháng 12 năm 2019.
Nhưng chính quyền Việt Nam đã đang nghỉ ngơi trong vòng nguyệt quế của mình, và nước này đã đạt kỷ lục gần như hoàn hảo trong việc kiểm soát dịch bệnh cho đến giai đoạn đầu năm 2021 thì bị chững lại bởi biến chủng Delta rất dễ lây lan.
Lần đầu tiên kể từ khi dịch bệnh bùng phát, Việt Nam đã ghi nhận sự gia tăng số lượng các ca bệnh hàng ngày tới bốn chữ số ở Thành phố Hồ Chí Minh, đầu tàu kinh tế của cả nước.
“Chúng tôi đã xử lý tốt căn bệnh này kể từ khi nó bắt đầu. Cho đến tháng 5 [2021], hầu hết các trường hợp của chúng tôi có nguồn gốc từ những người ở nước ngoài trở về ”, Nguyễn nhận xét.
Bà cho là những ca lây nhiễm trong cộng đồng gần đây “chắc chắn là đã bắt nguồn từ những người vượt biên trái phép qua biên giới với Trung Quốc ”.
Vũ nhớ lại bản Hiến pháp Việt Nam năm 1980 mà ông phải ghi khắc trong thời kỳ đầu mới là đảng viên, trong đó có dòng, “Trung Quốc là kẻ thù muôn thuở của Việt Nam” (*).
Hàng thế kỉ dưới sự chiếm đóng và các cuộc xâm lăng của Trung Quốc tạo nên nhận thức sai lầm về gốc rễ của tình cảm chống Trung Quốc phổ biến ở Việt Nam, trong khi nó đã bị khích động trong những năm gần đây bởi tranh chấp ở Biển Đông và những tai tiếng về tập quán kinh doanh của Trung Quốc.
“Trung Quốc âm mưu tiêu diệt Việt Nam,” ông Vũ phân tích. “Hãy nhìn cách họ phá hủy môi trường, hàng kém chất lượng bị bán phá giá trong nước chúng tôi, bắt cóc cô dâu, và cướp biển của chúng tôi, đất của chúng tôi. Chúng tôi có thể tin tưởng vaccine của họ sao được? ”
Dương, một sinh viên tốt nghiệp y khoa, hiện là một nhân viên xã hội trong một tổ chức phi chính phủ quốc tế (NGO) tại thành phố Điện Biên, Tây Bắc Việt Nam, đã không thành công trong việc thuyết phục bố mẹ cô về vaccine Trung Quốc.
Cặp vợ chồng, hiện đang sống ở tỉnh phú thọ, bị ám ảnh qua trải nghiệm của họ trong thời gian ngắn ngủi và đẫm máu trong cuộc chiến tranh viên giới với Trung Quốc năm 1979. Mẹ cô đi cùng ông nội đến Lạng Sơn để làm trang trại, trong khi cha cô đã được huy động tham gia chiến đấu trong cuộc chiến tranh biên giới ở Điện Biên, trước khi họ làm đám cưới.
“Tôi đã nghỉ hưu và không cần ra ngoài làm việc. Tôi có thể chờ tới khi có vaccine Việt Nam. Kiểu gì tôi cũng sẽ không sử dụng vaccine Trung Quốc đâu,” bà Lê, mẹ của Dương bảo. “Chúng tôi có thể dùng hàng hóa Trung Quốc, nhưng thực phẩm và thuốc men của Trung Quốc thì không thể tin được. Tôi không thể tiêm cái thứ của Trung Quốc này vào người tôi được.”
Dương cho biết thêm, “Ở quê tôi [Phú Thọ], dân làng rất cầu kỳ về nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp. Ví dụ, họ sẽ không bao giờ mua trái cây mà họ nghi ngờ đang được nhập khẩu từ Trung Quốc”.
Dương cũng chứng kiến tình trạng khan hiếm nguồn vaccine nhập trực tiếp. Từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2021, cô thực tập tại bệnh viện địa phương tỉnh Bắc Giang, là tâm chấn COVID-19 vào lúc đó do tập trung nhiều khu công nghiệp.
“Chúng tôi cảm thấy như những kẻ đánh bom liều chết,” Dương nói. “Tất cả chúng tôi đều ở nơi chiến tuyến, nhưng không được tiêm phòng gì cả. Ngay cả bác sĩ tại bệnh viện đã không được tiêm chủng.”
Chấp nhận giữa sự e ngại
Không phải ai cũng từ chối vaccine của Trung Quốc. Trinh, chuyên bán giày dép nhập khẩu trực tiếp từ Trung Quốc, đã bị sốc khi nhận được một liều vaccine Trung Quốc ngay khi cô đến trạm tiêm chủng tại Long Biên, Hà Nội. Mấy ngày trước, chồng của cô đã được tiêm loại AstraZeneca, nên Trinh tin là mình cũng sẽ được tiêm loại này.
Nhưng sau khi gọi cho bạn bè để hỏi ý kiến, Trinh quyết định chấp nhận vaccine Trung Quốc, vì e rằng lượng vaccine có sẵn trong khu phố mình ở có thể cạn kiệt. Trinh không có thu nhập trong thời gian phong tỏa ở Hà Nội và đã phải tìm kiếm những công việc lặt vặt.
“Tôi đã cố gắng để có thể ra ngoài và gửi giày dép cho khách hàng. Nếu có nhiều người đã tiêm hơn, việc đóng cửa sẽ sớm kết thúc. Tôi phó mặc nó cho số phận,”cô tâm sự.
Trinh đã liên lạc với bạn bè ở Thành phố Hồ Chí Minh và được biết tình hình trong đó còn tồi tệ hơn nhiều so với những gì đã được báo chí nhà nước đưa tin. Bản tin vào 7 giờ tối hàng ngày của đài quốc doanh VTV1, kênh chính trị hàng đầu của Việt Nam, kể từ tháng 8 đã ngừng đưa tin số người chết vì COVID-19, trong khi đó lại báo cáo chi tiết về số lượng các ca đã khỏi bệnh.
“Tôi đã cầu nguyện cho những điều tốt đẹp nhất. Tôi không ghê tởm vaccine Trung Quốc, vì Trung Quốc cũng sử dụng chúng cho chính dân của họ, ” cô chia sẻ. “Nhưng tôi sợ nó có thể lại cũng như các sản phẩm của Trung Quốc xuất khẩu sang Việt Nam, không giống như những thứ sử dụng trong nước họ”.
Đỗ, một chuyên gia trẻ sống tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhớ lại rằng lãnh đạo trong cộng đồng nơi cô ở đã đi từng nhà vào cuối tháng 7 để thông báo cho người dân địa phương rằng họ sẽ nhận vaccine của Trung Quốc.
“Anh ấy hỏi tôi, ‘Cô có đảm bảo là cô sẵn sàng tiêm loại của Trung Quốc không?’ Tôi chắc chắn rằng anh ta sẽ chẳng bao giờ hỏi câu này nếu như đã có các loại vaccine khác được tung ra rồi,” Đỗ nhận định.
Đỗ kể là một số bạn bè của cô thậm chí còn giả vờ mắc các bệnh mãn tính để tránh mắc khỏi phải tiêm loại của Trung Quốc. Cô cũng do dự khi phải tiêm loại vaccine Trung Quốc đầu tiên, nhưng sau đó quyết định chấp nhận vì lo lắng cho sức khỏe của mình. Cô đã trở nên trầm cảm vì trong suốt nhiều tháng TPHCM bị phong tỏa, và ngạc nhiên trước sự hiện diện ngày càng tăng của an ninh trong khu phố mình ở.
Trần quê Bắc Ninh, kế bên Hà Nội, thì có được một lời đề nghị lấy bằng thạc sĩ ở Bắc Kinh, và không thể chờ để trở lại Trung Quốc vào mùa thu năm nay. Chính phủ Trung Quốc chưa cho phép quốc tế sinh viên quay lại đây. Nên không giống như nhiều người trong số bạn bè của cô, Trần đã tiêm vaccine Verocell mà không do dự.
“Các giáo viên người Trung Quốc của tôi bảo tôi nên tiêm vaccine Trung Quốc để tăng cơ hội xin thị thực và đến Bắc Kinh sớm,” Trần kể, hiện cô đang trực tuyến, bắt đầu học kỳ mới của mình, sau khi trì hoãn lời mời nhập học trong một năm.
Bà Bé, một người bán hải sản tại một khu chợ ngoài trời ở tỉnh Quảng Ninh, nơi có giáp Trung Quốc cả trên đất liền và biển, bà cho biết cả gia đình mình đã tiêm vaccine Trung Quốc. “Tốt hơn là nên tiêm loại châu Âu hay Mỹ, nhưng ở đây thì chúng tôi không kén chọn được. Tôi chỉ muốn được tiêm phòng để làm việc và sống bình thường, nếu không thì chả được gì cả,” bà nói.
Căn phòng nhỏ với những bất đồng
Mẹ già 80 tuổi của Nguyễn sống quận Thanh Xuân, Hà Nội, nơi được coi là điểm nóng COVID-19 do sự gia tăng các ca lây nhiễm trong cộng đồng, vào giữa tháng Tám. Ngày 11 tháng 9, lãnh đạo địa phương gửi cho mẹ cô thông báo đi tiêm chủng vào buổi chiều cùng ngày. Do không theo dõi tin tức và thường xuyên phải cúi đầu trước áp lực của nhà chức trách, nên bà đã phải tiêm một mũi Verocell, mà không biết rằng đó là loại vaccine Trung Quốc.
Một số cư dân trong phường đã từ chối tiêm loại của Trung Quốc và sau đó nhận được một tin nhắn đe dọa từ lãnh đạo cộng đồng của họ trên Zalo, Whatsapp phiên bản tiếng Việt. Tin nhắn viết:
“Ủy ban Nhân dân đã mời 100% công dân đi xét nghiệm và tiêm chủng. Ai từ chối tiêm chủng mà sau này bị lây nhiễm, thì Phường sẽ truy tố những cá nhân đó cũng như các thành viên gia đình của họ.“
Trong thời kỳ đại dịch, các phương tiện truyền thông trong nước đã miêu tả sinh động mối quan hệ Việt-Trung như là “đi từ sức mạnh đến sức mạnh,” dựa trên những nguyên tắc ” 16 chữ vàng “ được xây dựng vào năm 1999, với tư cách là hai nước cộng sản, hai bên nỗ lực cho một mối quan hệ tốt đẹp hơn, sau cuộc chiến tranh biên giới năm 1979, một sự kiện mà bây giờ chỉ được đề cập thoáng qua trong sách giáo khoa lịch sử quốc gia Việt Nam.
Theo Tường Vũ, trưởng khoa Chính trị tại Đại học Oregon, tình cảm chống Trung Quốc ngày càng gia tăng, biểu hiện bằng ngày càng có nhiều các cuộc biểu tình của quần chúng. Sự phụ thuộc của Hà Nội vào Bắc Kinh từ sau khi Liên Xô sụp đổ, và các mối quan hệ chính trị và lịch sử chặt chẽ giữa hai đảng cộng sản, đã đặt nó vào thế đối đầu với dân chúng mang tâm lý bài Trung.
Vào tháng 5 năm nay, Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã mời Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sang thăm Việt Nam. Nhưng kể từ tháng 7 năm 2021, Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất ở Đông Nam Á, và là quốc gia cuối cùng trong ASEAN nhận được vaccine do Trung Quốc sản xuất.
Theo gót chuyến thăm của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đến Việt Nam, vào ngày 10-12 tháng 9, chính phủ Việt Nam công bố mua 20 triệu liều vaccine của Trung Quốc.
“Người Trung Quốc không hài lòng với thành công của chúng tôi và chủ yếu là mối quan hệ chặt chẽ hơn của chúng tôi với Hoa Kỳ ” Vũ nhận xét.
Vào ngày 25 tháng 9 (tác giả nhầm ngày – ND), Mạc Văn Trang, một phó giáo sư nổi tiếng, cựu đảng viên ĐCSVN tại TPHCM, đã đăng tải một bài trên tài khoản Facebook của ông, kêu gọi chính phủ Việt Nam nên suy nghĩ lại về việc mua vaccine của Trung Quốc. Ngày hôm sau, ông đã nhận được những lời đe dọa tính mạng vì những lời bình phẩm như vậy.
+ 2806. GS Mạc Văn Trang phản biện vaccine Trung Quốc: bị báo Đảng tấn công, kẻ lạ mặt dọa giết
Đến tháng 8, chính phủ đã tăng tốc chiến dịch tiêm chủng ở các thành phố lớn, được các phương tiện truyền thông trong nước miêu tả là động thái “với tốc độ cực nhanh.” Vào cuối tháng Bảy, có chưa tới 6 triệu liều đã được tiêm. Đến ngày 3/10, theo Bộ Y tế, con số đó đã tăng vọt lên 45,2 triệu.
Theo một bác sĩ giấu tên, trung tâm tiêm chủng tại cơ sở của cô đã làm việc cả ngày lẫn đêm và liên tục những ngày cuối tuần để đáp ứng các mục tiêu tiêm phòng của chính phủ.
Cầu cạnh Hoa Kỳ, thèm muốn Pfizer
Trong vòng ba tuần kể từ khi nhờ bạn bè giúp đỡ, Nguyễn đã nhận được một liều Pfizer cho con gái và AstraZeneca cho chính mình. Bạn bè của bà đã chế nhạo rằng con gái bà đã được tiêm Pfizer nhờ “ông ngoại”, một uyển ngữ để chỉ các mối quan hệ cá nhân.
Từ ngữ này đã được sử dụng rộng rãi kể từ khi xảy ra một vụ bê bối vào cuối tháng 7, khi Phương Anh, một cựu hoa khôi trong một cuộc thi sắc đẹp, đã đăng thông tin lên tài khoản Facebook của mình rằng vợ chồng cô được tiêm vaccine Pfizer, ngay sau khi lệnh phong tỏa Hà Nội có hiệu lực và không cần phải đăng ký trước, nhờ vào các mối quan hệ của ông cô. Bài viết đã thu hút những lời phản đối mạnh mẽ của công chúng, trong bối cảnh thông tin ít ỏi và tình trạng thiếu vaccine trầm trọng. Sau đó cô bị Bộ Thông tin và Truyền thông phạt 12,5 triệu VND (khoảng 550 đô la) vì đã công bố trên mạng thông tin sai sự thật.
Tất cả các nguồn tin được chúng tôi phỏng vấn đều đồng ý rằng liều vaccine Pfizer là dành riêng cho những người có đặc quyền và có các mối quan hệ, điều đã trở thành một bí mật mở. Khi những câu chuyện được lưu hành về những cái chết được cho là do AstraZeneca ở Việt Nam và Moderna ở Nhật Bản, mọi người nhảy vào cuộc xích mích quanh Pfizer.
“Hãy tưởng tượng, tất cả các loại vaccine đều miễn phí. Mọi người khao khát loại vaccine tốt nhất. Không ai thích vaccine Trung Quốc. Một số người đã chết vì Astra. Còn một số liều Moderna đã được thu hồi ở Nhật Bản. Vậy thì, Pfizers là tốt nhất,” anh Trinh ở quận Long Biên cho biết. “Tất nhiên bạn cần có những đặc quyền nhất định để nhận được Pfizers quý hiếm.”
Chị Mai ở quận Đống Đa cũng đồng tình: “Không quá ngạc nhiên. Bạn cần những mối quan hệ hoặc phải tham nhũng để đạt được một thế thượng phong ở bất cứ nơi đâu và ở khắp mọi nơi trên đất nước Việt Nam.”
Ngân sách eo hẹp và tình trạng bùng phát COVID-19 nghiêm trọng, tại TPHCM và một số tỉnh khác ở miền nam, đã thúc đẩy chính phủ kêu gọi huy động vốn từ cộng đồng kể từ tháng 6, để đạt được mục tiêu tiêm cho 70% dân số vào nửa đầu năm 2022, bằng cách phát triển vaccine trong nước hoặc mua từ nước ngoài.
Không ai trong số những người được chúng tôi phỏng vấn đã đóng góp vào quỹ đó, bất chấp nhiều nỗ lực của chính quyền tiếp cận trực tuyến và ngoại tuyến.
“Tôi không nghĩ rằng họ [chính phủ] thiếu tiền. Họ đã quá ngông cuồng trong các hoạt động trước bầu cử,” Nguyễn nói, đề cập đến cuộc bầu cử lập pháp đã diễn ra đầy phô trương vào tháng Năm.
Cả Nguyễn và chồng, hai cùng là đảng viên ĐCSVN, đều tỏ ra hài lòng về chuyến thăm chính thức ba ngày của Kamala Harris, Phó Tổng thống Hoa Kỳ tới Việt Nam, ngày 26-28 tháng 8, trong đó bà đã thông báo tặng 1 triệu liều Pfizer cho Việt Nam. Chuyến đi đã được công chúng Việt Nam đón nhận nồng nhiệt.
“Tôi rất vui vì bà ấy đã đến,” Vũ nói, “bởi vì nó có nghĩa là chúng tôi chắc chắn sẽ có nhiều liều Pfizer hơn”.
–
+ Tất cả những người được phỏng vấn cho bài báo này đều đề nghị chỉ dùng phần họ của họ thôi, vì mục đích bảo mật.
—
(*) Hiến pháp 1980: “Vừa trải qua ba mươi năm chiến tranh giải phóng, đồng bào ta thiết tha mong muốn có hoà bình để xây dựng Tổ quốc, nhưng lại phải đương đầu với bọn bá quyền Trung Quốc xâm lược cùng bè lũ tay sai của chúng ở Cam-pu-chia. Phát huy truyền thống vẻ vang của dân tộc, quân và dân ta đã giành được thắng lợi oanh liệt trong hai cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc chống bọn phản động Cam-pu-chia ở biên giới Tây Nam và chống bọn bá quyền Trung Quốc ở biên giới phía Bắc, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của mình.”
basam.vet 
Yay, bi giờ cả thía zái biết dân Việt mình kỳ thị chủng tộc . Có điều kỳ thị ngược . Níu phải kỳ thị thì dân Trung Quốc nên kỳ thị mình . Nhưng họ lại hổng có kỳ thị mình . Kênh du túp ờ mây zinh (tớ phiên âm onomatopoeia) Việt Nam đăng dân Trung Quốc càng ngày càng có thiện cảm với dân mình .
ThíchThích