NEW YORK POST by Eric Spitznagel – April 16, 2022
Ba Sàm lược dịch
Bill Browder, một triệu phú và là nhà quản lý quỹ tự bảo hiểm rủi ro (hedge fund) có trụ sở tại London, đã nhận ra điều gì đó không ổn khi một người phụ nữ tóc vàng tuyệt đẹp, với đôi môi đỏ mọng và chiếc váy dạ tiệc màu đen thiếu vải đến gần ông.
Đó là tháng 7 năm 2012, và Browder đang dự tiệc chiêu đãi tại khách sạn Le Méridien ở Monaco, trong khuôn khổ hội nghị nhân quyền, với đại diện từ hơn 57 quốc gia. Người phụ nữ, tự giới thiệu mình là Svetlana Melnikova, đã tán tỉnh Browder không chút xấu hổ.
“Tôi thường làm việc trong lĩnh vực thời trang,” cô ta nói, trong khi chạm vào cánh tay ông. “Nhưng tôi thấy chính trị thật hấp dẫn.”
Browder đã không bị quyến rũ bởi bất cứ thứ gì từ cô ta. “Tôi là một người đàn ông trung niên cao 1m7, đầu hói. Những người mẫu tóc vàng cao 1m8, ngực khủng thì không thể mồi chài được tôi. Chẳng có một trò mỹ nhân kế nào trắng trợn hơn như thế được”, ông viết trong cuốn sách mới của mình, có tên “Freezing Order: A True Story of Money Laundering, Murder, and Surviving Vladimir Putin’s Wrath” – “Lệnh đóng băng: Câu chuyện có thật về rửa tiền, giết người và cơn thịnh nộ của Vladimir Putin” (Nhà xuất bản Simon & Schuster), hiện đã ra mắt độc giả.
Ông có lý do chính đáng để nghi ngờ. Ông sẽ đến hội nghị để tranh luận cho Đạo luật Magnitsky, một dự luật được đề xuất sẽ trừng phạt các quan chức Nga bị nghi ngờ vi phạm nhân quyền. Cuối năm đó, đạo luật được ký thành luật tại Hoa Kỳ, và Browder đang thực hiện nhiệm vụ thuyết phục Liên minh Châu Âu theo gương Mỹ.
Tổng thống Nga Vladimir Putin coi Đạo luật Magnitsky là một “mối đe dọa hiện hữu” đối với chế độ của mình và ông ta sẽ không dừng lại ở việc đưa người đàn ông phải chịu trách nhiệm này ra trước công lý – hoặc ít nhất là ý tưởng của ông ta về công lý.
Tối hôm đó, Svetlana đã gửi e-mail cho Browder, đề nghị được gặp ông để đi uống nước.
“Em không thể ngừng nghĩ về anh,” cô viết. “Em thực sự muốn gặp anh tối nay.”
Browder, đang ở trong một khách sạn bên kia biên giới ở miền nam nước Pháp, đã biết cô ta thực sự là loại gì rồi.
Mikhail Klimentyev, Sputnik
“Tôi từng nghe những câu chuyện về kẻ thù của Putin khi vào khách sạn ở Monaco, xuất trình hộ chiếu và bị cảnh sát địa phương bắt giữ chỉ trong vòng vài phút,” ông viết. Việc cho biết nơi trú hiện tại của mình với Svetlana, ông biết, có thể khiến ông gặp nguy hiểm chết người.
Trốn chạy khỏi nhà chức trách Nga từ năm 2005, Browder rời đất nước sau khi bị cáo buộc đủ thứ, từ gian lận thuế cho đến rửa tiền. Ông là một trong những kẻ đào tẩu bị truy lùng gắt gao nhất trong danh sách truy nã nội địa của Nga, và tất cả là do ông đã vận động cho Đạo luật Magnitsky – được đặt theo tên luật sư của Browder, Sergei Magnitsky, người gốc Ukraine, từng bị sát hại hụt trong một nhà tù ở Nga vào tháng 11 năm 2009.
Sinh ra ở New Jersey và lớn lên ở Chicago, Browder chuyển đến London sau khi lấy bằng MBA từ Trường Kinh doanh Stanford vào năm 1989. Ông làm việc cho các công ty tư vấn như Boston Consulting Group, kết hôn với một người Anh và từ bỏ quốc tịch Hoa Kỳ của mình (chủ yếu là để phản đối cách đối xử với ông bà theo cộng sản của ông trong thời Chủ nghĩa McCarthy).
Thành công của ông với các khoản đầu tư ở Nga tại ngân hàng Salomon Brothers, ở London, đã thôi thúc ông chuyển đến Moscow và thành lập quỹ tự bảo hiểm rủi ro Hermitage Capital Management vào năm 1996, quỹ này đã trở thành một trong những nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở nước Nga thời hậu Xô Viết. Mặc dù họ đã đầu tư khoảng 4,5 tỷ USD vào cổ phiếu Nga, nhưng ông vẫn thất vọng vì nhiều khoản đầu tư của mình “bị các nhà tài phiệt Nga và các quan chức tham nhũng cướp mất một cách mù quáng,” ông viết.
PhotoXpress / ZUMAPRESS.com
Vì vậy, ông đã chống trả, vạch trần tình trạng tham nhũng trước các phương tiện truyền thông quốc tế.
Tuy nhiên, điều đó cũng khiến ông trở nên rất nổi tiếng ở Nga. Và đến tháng 11 năm 2005, với cáo buộc gian lận thuế và rửa tiền – về cơ bản buộc tội ông về những gì ông đã buộc tội các nhà tài phiệt – Điện Kremlin tuyên bố ông là “mối đe dọa đối với an ninh quốc gia” và cấm ông trở lại Nga.
Browder đã thuê luật sư Sergei Magnitsky ở Moscow để điều tra, và vào mùa hè năm 2008, Magnitsky đã phát hiện ra một âm mưu lớn liên quan đến vụ trộm 230 triệu đô la, bằng cách sử dụng gian lận hoàn thuế từ ba trong số các công ty của Hermitage. Browder hy vọng rằng bằng cách vạch trần gian lận, tình trạng đó sẽ lặng lẽ biến mất như những gì đã xảy ra trong quá khứ. Thay vào đó, ông đã chọc một con gấu đang ngủ.
Magnitsky đã bị bắt, bị buộc tội thực hiện hành vi gian lận giống y như ông vừa vạch trần kẻ khác, và bị giam giữ trong 358 ngày, theo Browder, ông thường xuyên bị tra tấn và không được điều trị y tế. Vào ngày cuối đời mình, ông “bị xích vào giường và tám lính canh chống bạo động với dùi cui cao su đã đánh Sergei cho đến chết,” Browder viết. “Ông ấy chỉ mới 37 tuổi.” (Bộ Nội vụ nêu nguyên nhân tử vong của Magnitsky là “suy tim”.)
“Ông ấy bị giết bởi vì đã làm việc giúp cho tôi,” Browder viết. “Tôi cảm giác mình mang tội và cảm giác đó vẫn tiếp tục thấm vào từng tế bào trong cơ thể”. Để trả thù cho người bạn và đồng nghiệp đã qua đời của mình, ông bắt đầu vận động các nhà lập pháp để xây dựng luật mà ông đặt tên là Đạo luật Magnitsky. Đạo luật này không chỉ trừng phạt những tên đầu sỏ chịu trách nhiệm cho hàng triệu đô la bị đánh cắp mà Magnitsky đã phát hiện ra, mà còn đóng băng tài sản ở Hoa Kỳ đối với tất cả những kẻ đã vị phạm các quyền con người ở Nga.
“Đạo luật Magnitsky khiến toàn bộ tài sản và quyền lực của Putin gặp rủi ro,” Browder viết, khi ông tuyên bố rằng Tổng thống Nga không chỉ biết rõ về tình trạng tham nhũng mà còn trực tiếp thu lợi từ nó. “Điều đó khiến ông ta trở thành một kẻ vô cùng nóng giận. Cuộc thập tự chinh của ông ta chống lại Đạo luật Magnitsky không chỉ mang tính triết lý mà còn có tính chất cá nhân. Chúng ta đã thực sự đánh trúng gót chân Achilles của Vladimir Putin.”
Khi Browder đi khắp thế giới, vận động các nước ban hành phiên bản dự luật Magnitsky của riêng họ, các đồng minh và người tố giác của ông đã bị ám sát.
Alexander Perepilichnyy, một cố vấn tài chính người Nga, người “đóng một vai trò quan trọng trong cuộc điều tra của chúng tôi về rửa tiền,” Browder nói, đã gục ngã khi đang chạy bộ gần nhà ở Surrey vào tháng 11 năm 2012. Người ta tìm thấy ông với “bọt xanh” sủi ra từ miệng và chết ngay sau đó.
Boris Nemtsov, một nhà phê bình thẳng thắn về Putin, người “đã trở thành đối tác của tôi trong cuộc đấu tranh cho Đạo luật Magnitsky trên toàn thế giới,” Browder viết, đã bị bắn vào lưng vào tháng 2 năm 2015, chỉ cách Điện Kremlin có vài bước chân.
Khi Browder phát hành cuốn sách đầu tiên về Putin, cuốn sách bán chạy nhất năm 2015, có tên là “Red Notice,” và ông đã đi khắp nơi để quảng bá cho cuốn sách, ông cảm thấy một mục tiêu lớn hơn bao giờ hết. Trong khi ông đang ở London, vợ và 4 đứa con ông ở ngôi nhà mùa hè của họ tại Aspen (Mỹ) đã bị hai người đàn ông đến hỏi thăm. Ngay cả khi họ đã rút xuống tầng hầm, những kẻ này vẫn đứng bên ngoài và bấm chuông hơn một giờ.
“Em không còn cảm thấy an toàn ở đây nữa,” vợ của Browder nói với ông.
“Khi căng thẳng lắng xuống, chúng tôi biết rằng những kẻ đuổi theo tôi không phải là bọn bắt cóc hay đầu độc, mà là các thừa phát lại do người Nga thuê,” Browder viết.
Đó là một phần của vụ án liên quan đến công ty Nga Prevezon, bị Văn phòng luật sư Hoa Kỳ ở New York cáo buộc gian lận thuế, liên quan đến hàng triệu đô la bất động sản ở Manhattan – tất cả là một phần của khoản tiền 230 triệu đô la bị đánh cắp, ban đầu được Magnitsky quá cố xác định. Các luật sư bào chữa của họ đã quyết tâm đưa Browder trở thành trung tâm của vụ án, xác định ông là kẻ chủ mưu thực sự đằng sau vụ lừa đảo.
Browder cuối cùng đã xuất hiện để giải quyết vấn đề của mình, và sau chín giờ thẩm vấn, trong đó ông chủ yếu trả lời rằng mình không biết hoặc không nhớ gì, ông đã được thả. Đến năm 2018, Prevezon dàn xếp ổn thỏa mà không cần ra tòa, bằng việc trả khoản tiền 5,9 triệu đô la.
Tuy nhiên, cùng năm đó, Browder cuối cùng đã bị tra tay vào còng, không phải bởi các đặc vụ Nga, mà là các sĩ quan cảnh sát mặc đồng phục ở Madrid, làm việc cho Nga.
Trước khi họ đưa ông đi, Browder đã tweet một tín hiệu đau khổ cho 135.000 người theo dõi mình, nhiều người trong số họ là nhà báo, quan chức chính phủ và chính trị gia từ khắp nơi trên thế giới: “Khẩn cấp: Vừa bị cảnh sát Tây Ban Nha ở Madrid bắt giữ theo lệnh truy nã của Interpol Nga,” ông đã tweet.
Những kẻ bắt giữ đã đưa ông đến một tòa nhà không được không số, để “kiểm tra sức khỏe”, nhưng Browder từ chối rời khỏi xe. Cuối cùng họ áp giải ông đến đồn cảnh sát, nhưng ông đã không phải ở lại lâu.
“Các tweet của tôi đã dẫn đến hàng trăm cuộc điện thoại cho Interpol và các nhà chức trách Tây Ban Nha, khi họ sớm nhận ra mớ hỗn độn mà họ đã vướng phải,” Browder viết.
Interpol đã phán quyết rằng trát của Nga không hợp lệ vì nó có động cơ chính trị và Browder đã được thả.
Ông còn suýt bị bắt lại vào mùa hè năm đó, trong hội nghị thượng đỉnh ở Helsinki giữa Putin và Tổng thống Mỹ lúc đó là Donald Trump. Trong một cuộc họp báo, Putin gợi ý rằng ông ta sẽ cho phép các quan chức Nga từng bị truy tố vì xâm nhập vào máy chủ của Đảng Dân chủ sẽ bị Công tố viên đặc biệt Robert Mueller (của Mỹ) thẩm vấn, nhưng chỉ khi “người Mỹ trả lời chấp thuận. Ví dụ, chúng tôi có thể đề cập đến ông Browder trong trường hợp cụ thể này.”
Browder đã chờ đợi phản ứng của Trump. “ ‘Tôi nghĩ đó là một lời đề nghị đáng kinh ngạc,’ Trump nói, cho thấy ông ta sẵn sàng bán chác tôi.”
Vì vậy, Browder tiếp tục đề phòng, thực hiện các cuộc trả lời phỏng vấn với CNN, Fox News và BBC, giải thích rằng nếu bị dẫn độ đến Nga, ông sẽ “bị tống vào nhà tù Nga, nơi tôi sẽ bị tra tấn và cuối cùng bị giết.” Chỉ vài tuần sau, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao đã gọi đề xuất của Putin là “hoàn toàn vô lý”.
Browder, hiện 57 tuổi và vẫn đang điều hành quỹ Hermitage của mình ở London, cho biết những ngày này ông đang ngủ yên giấc. Tính đến thời điểm viết bài này, Đạo luật Magnitsky đã được áp dụng ở 34 quốc gia: Hoa Kỳ, Canada, Anh, Úc, cùng 27 quốc gia thuộc Liên minh Châu Âu và Na Uy, Montenegro và Kosovo.
Các biện pháp trừng phạt của Magnitsky đã được sử dụng bên ngoài nước Nga, trừng phạt tất cả mọi người, từ những sát thủ người Ả Rập Xê Út đã sát hại nhà báo Jamal Khashoggi, đến các quan chức Trung Quốc vì đã thiết lập các trại tập trung người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
Nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước, Browder, người vẫn phải đối mặt với 18 năm trong trại tù của Nga nếu ông trở lại Moscow. 230 triệu đô la mà Magnitsky phát hiện chỉ là một phần nhỏ trong tài sản của Putin, ước tính khoảng 200 tỷ đô la. Đạo luật đó vẫn chưa được sử dụng để chống lại Putin trong cuộc xâm lược Ukraine, nhưng vào tháng 3, tổ chức Human Rights First và gần 60 nhóm xã hội dân sự khác đã kêu gọi Quốc hội Mỹ củng cố Đạo luật Magnitsky, để nó có thể được sử dụng trừng phạt những hành động tàn bạo gần đây.
Tuy nhiên, Putin vẫn không từ bỏ việc hạ bệ Browder. Khi Liên minh châu Âu thông qua Đạo luật Magnitsky châu Âu vào cuối năm 2020, Văn phòng Tổng công tố Nga đã tổ chức một cuộc họp báo tại Moscow, trong đó họ cáo buộc Browder từng thành lập một “nhóm tội phạm xuyên quốc gia” đã sát hại Magnitsky bằng cách sử dụng “một chất hóa học nghi binh có chứa các hợp chất nhôm.”
Sau gần một thập kỷ khăng khăng rằng Magnitsky chết vì nguyên nhân tự nhiên, “chính phủ Nga tuyên bố rằng Sergei trên thực tế đã bị sát hại,” Browder viết, “và tôi là kẻ sát hại ông ấy”.
basam.vet 