Biden đang điều hành nhóm này bằng một chương trình nghị sự toàn cầu bị sao lãng
NIKKEI ASIA – by Brahma Chellaney – September 11, 2022
(Brahma Chellaney là Giáo sư Danh dự Nghiên cứu Chiến lược, Trung tâm Nghiên cứu Chính sách, tại New Delhi và Cựu Cố vấn Hội đồng An ninh Quốc gia Ấn Độ. Ông là tác giả 9 cuốn sách, trong đó có Water: Asia’s New Battleground).
Ba Sàm lược dịch
Liệu khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương có thể trở thành ưu tiên hàng đầu của Mỹ hay không, khi mà Tổng thống Joe Biden đang tăng cường các cam kết và nguồn lực cho châu Âu và Trung Đông?
Câu hỏi này là trọng tâm của tương lai cho Bộ tứ Quad – (còn được gọi là Đối thoại Tứ giác An ninh), liên minh chiến lược của các nền dân chủ hàng đầu ở Ấn Độ – Thái Bình Dương, bao gồm Ấn Độ, Úc, Nhật Bản và Hoa Kỳ.
Các cuộc họp cấp cao của Quad, như các cuộc họp vào tuần trước tại New Delhi, đang trở nên thường xuyên hơn. Bốn nhà lãnh đạo quốc gia của nhóm đã tổ chức bốn cuộc họp thượng đỉnh riêng kể từ khi Biden nhậm chức vào tháng 1 năm 2021.
Tuy nhiên, nhịp độ tăng dần của số lượng các cuộc họp có thể che khuất sự thật rằng Bộ tứ phải đối mặt với những thách thức quan trọng, bao gồm việc thiết lập một sứ mệnh chiến lược rõ ràng ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, một khu vực rộng lớn đang định hình thành trung tâm kinh tế và địa chính trị của thế giới. Nhóm Quad có thể đã được thiết kế để hình thành nên một thành trì chống lại chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc, thế nhưng Biden đã ve vãn nhóm nhằm để thông qua một chương trình nghị sự mở rộng hơn.
Chắc chắn, Bộ tứ đã có được sức mạnh ổn định kể từ khi được hồi sinh vào năm 2017, qua một thời kỳ ngủ đông dài cả thập kỷ. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nổi tiếng với lời chế giễu Bộ tứ vào năm 2018, rằng nó như thứ “ý tưởng được giật tít cho một bài báo”, sẽ tiêu tan “như bọt biển ở Thái Bình Dương hoặc Ấn Độ Dương.” Nhưng các chính sách ngày càng diễu võ giương oai của Trung Quốc đã giúp Bộ tứ tạo nên động lực.
Các vùng biển của Ấn Độ – Thái Bình Dương đã trở thành một đấu trường cạnh tranh về tài nguyên và ảnh hưởng địa chính trị, điều này giải thích sự nhấn mạnh của Bộ tứ đối với lĩnh vực hàng hải. Thật vậy, được đánh giá cao bởi những mối quan tâm hiện tại về Đài Loan và Biển Đông và Biển Hoa Đông, các cuộc khủng hoảng Ấn Độ – Thái Bình Dương trong tương lai có khả năng được kích hoạt trên biển.
Nhóm Quad cũng được có thêm chất xúc tác bởi mối đe dọa về một trật tự trong khu vực bị tham vọng bá quyền phi tự do, sẽ gây ra những rủi ro đáng kể cho an ninh quốc tế và thị trường toàn cầu. Tầm nhìn Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, nhằm thúc đẩy cho Quad, ban đầu được đề xướng bởi Shinzo Abe, cố thủ tướng Nhật Bản, và từ đó đã trở thành cách viết tắt của một trật tự tự do dựa trên luật lệ.
Tuy nhiên, tương lai của Quad về cơ bản gắn liền với các chính sách của Mỹ. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin vào tháng 6 đã gọi cam kết của Mỹ đối với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương là “nguyên tắc tổ chức cốt lõi trong chính sách an ninh quốc gia của Mỹ.”
Đó là “đấu trường được ưu tiên của chúng tôi trong các hoạt động”, là “trung tâm của chiến lược lớn của Mỹ” và là “trọng tâm chiến lược của chúng tôi”, Austin tuyên bố.
Tuy nhiên, cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và nỗ lực cho cuộc chiến tranh hỗn hợp sau đó do Mỹ dẫn đầu chống lại Moscow đang khiến Mỹ mất tập trung trước những thách thức ngày càng tăng ở Ấn Độ – Thái Bình Dương. Chiến lược mới tập trung vào châu Âu và triển khai lực lượng ở đó – cùng với sự trỗi dậy của một NATO mạnh mẽ hơn, vốn coi Nga là đối thủ chính và Trung Quốc chỉ là “thách thức” – đã khiến Mỹ khó xoay trục thực sự sang Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Trên thực tế, khi Mỹ dính dự sâu hơn vào cuộc xung đột ủy nhiệm với Nga, bao gồm việc cung cấp vũ khí tấn công và thông tin tình báo chiến trường cho Ukraine, đã khiến Quad phải đối mặt với những bất ổn mới. Biden là tổng thống thứ ba liên tiếp cam kết chuyển trọng tâm chiến lược chính của Mỹ sang châu Á và rộng lớn hơn là Ấn Độ – Thái Bình Dương. Nhưng Biden với việc thể hiện niềm tin rằng cuộc chiến Ukraine “có thể tiếp diễn trong một thời gian dài” cho thấy ông cũng có thể thất bại, như Donald Trump và Barack Obama đã gặp phải.
Trong khi đó, cuộc chiến tranh lạnh mới với Moscow đang hạn chế khả năng Biden có được đường lối cứng rắn đối với Bắc Kinh, vì e rằng nó sẽ giúp củng cố trục Trung Quốc-Nga còn non trẻ. Trung Quốc, với nền kinh tế lớn gấp 10 lần Nga, có được khả năng làm suy yếu nghiêm trọng các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Moscow và cứu giúp nền kinh tế Nga. Tất cả những điều này đang củng cố cho cách tiếp cận hòa giải hơn đối với Bắc Kinh mà Biden đã theo đuổi kể từ khi lên nắm quyền.
Trong bối cảnh này, không có gì ngạc nhiên khi nghị trình về an ninh của Quad đã bắt đầu trở nên kém quan trọng hơn.
Trên thực tế, Biden đã dồn trách nhiệm cho Quad bằng một chương trình nghị sự ngày càng mang tính toàn cầu, làm giảm trọng tâm chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của nhóm này. Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Biden, như được công bố vào tháng Hai, đã xác nhận những thay đổi của Quad theo hướng nhắm vào các thách thức toàn cầu, từ an ninh y tế và biến đổi khí hậu toàn cầu cho đến an ninh mạng, chuỗi cung ứng linh hoạt và vận tải xanh.
Là một nhóm nhỏ, Quad không có đủ khả năng để đối phó với những thách thức toàn cầu. Tuy nhiên, khi đã đưa ra sáu nhóm làm việc riêng biệt về biến đổi khí hậu, vaccine COVID-19, các công nghệ quan trọng và mới nổi, an ninh mạng, cơ sở hạ tầng và không gian, Quad đang bị đè nặng bởi một chương trình nghị sự quá tham vọng, làm giảm khả năng tạo nên kết quả cho mình.
Nguy cơ cam kết vượt quá khả năng đạt được và hứa nhiều làm ít đã được thể hiện rõ, bởi những khó khăn mà Quad gặp phải, trong việc cung cấp 1 tỷ liều vaccine COVID-19 do Ấn Độ sản xuất cho các nước đang phát triển vào cuối năm như đã hứa. Ngay cả khi có sự hỗ trợ của cả bốn thành viên, Quad vẫn chưa đạt được cam kết về vaccine của mình.
Trong khi đó, giữa lúc Mỹ đổ các nguồn lực quân sự vào châu Âu và Trung Đông, các động lực địa chiến lược đang thay đổi nhanh chóng ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, nơi Trung Quốc đang âm thầm làm việc để làm lu mờ Mỹ về mặt quân sự và kinh tế. Phần lớn viện trợ kinh tế và quân sự của Hoa Kỳ vẫn dành cho Trung Đông, ngay cả khi Hoa Kỳ giành ưu tiên cho NATO nhằm thống trị về an ninh ở châu Âu.
Điều nghịch lý trong tình huống này là Quad đang trở nên mạnh mẽ hơn thông qua sự tham gia nhiều hơn giữa các nhà lãnh đạo và quan chức cấp cao của mình, tuy nhiên nhóm có nguy cơ đánh mất tầm nhìn và mục đích chiến lược của nó. Trừ khi các quốc gia thành viên khẳng định rõ cho Quad bằng một định hướng và ý nghĩa chiến lược rõ ràng, nếu không, nó có thể trở thành một màn trình diễn hoặc một công cụ chỉ mang tính đòn bẩy đơn thuần của Hoa Kỳ đối với Bắc Kinh.
Trước khi các nhà phê bình chỉ trích Quad vì nó chỉ toàn sủa mà không cắn – chỉ đe dọa mà chẳng làm được gì, nhóm này phải tập trung lại sự chú ý của mình vào những thách thức chiến lược ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.
basam.vet 