basamnguyenhuuvinh

3592. Lào và ‘Ngoại giao họTập’

Nhà lãnh đạo Trung Quốc đã tận dụng mối quan hệ thời thơ ấu thành mối quan hệ đối tác chiến lược đang nở rộ.

THE DIPLOMAT by Sribala Subramanian – October 13, 2022

Ba Sàm lược dịch

Cuối năm 2017, Tập Cận Bình đã có chuyến thăm cấp nhà nước tới nước láng giềng chiến lược quan trọng ở Đông Nam Á. Chuyến đi của ông đến Lào diễn ra ngay sau khi Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) lần thứ 19 bầu ông làm lãnh đạo của họ cho nhiệm kỳ thứ hai.

Vào ngày cuối cùng của chuyến công du, truyền thông nhà nước đã công bố đoạn video về cuộc tụ họp mà tại đó Chủ tịch Trung Quốc gặp gỡ những người bạn học cũ của ông, anh em nhà Pholsena. Tập đã trêu đùa Sommano Pholsena, người cùng thời với ông tại Trường Bayi Bắc Kinh vào đầu những năm 1960. “Lúc đó anh ấy là một cậu bé mũm mĩm, đáng yêu và mạnh mẽ,” ông nói về cựu phó tổng giám đốc công ty điện lực nhà nước Électricité du Lào, khi các anh chị của Sommano tỏ vẻ vẻ thích thú. Sommad, một đại biểu Quốc hội, nói với Tập rằng gia đình rất biết ơn những lời của ông về người cha quá cố của họ, một cựu Bộ trưởng Ngoại giao Lào. Sommano xúc động lau nước mắt.

Việc tiếp cận gia đình Pholsena của Xi không chỉ là một chuyến thăm thân thiện với các bạn học cũ. Cuộc gặp gỡ đã cung cấp một cái nhìn thoáng qua về cách nhà lãnh đạo Trung Quốc triển khai quyền lực mềm, để theo đuổi ưu tiên chính sách đối ngoại đặc trưng của mình, Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường. Đại hội 19 của ĐCSTQ gần đây đã bổ sung kế hoạch phát triển cơ sở hạ tầng vào điều lệ đảng và chủ tịch đã công bố một chính sách đối ngoại táo bạo nhằm biến nó thành hiện thực. Truyền thông Trung Quốc gọi cách tiếp cận mới là “Ngoại giao họ Tập” (“Xiplomacy”).

Lào là trung tâm trong tham vọng Vành đai và Con đường của Trung Quốc ở Đông Nam Á. Đường sắt Trung Quốc-Lào là tuyến đầu tiên trong mạng lưới đường sắt quốc tế được đề xuất kết nối Tây Nam Trung Quốc với bảy quốc gia trong khu vực. Tại lễ khánh thành đoạn Lào dài 1.035 km từ Côn Minh đến Viêng Chăn vào tháng 12 năm ngoái, Tập đã gọi tuyến đường sắt này là một dự án mang tính bước ngoặt. Sommad Pholsena, một cựu bộ trưởng giao thông, nói với Nhân dân nhật báo, “Trung Quốc không phải là quốc gia đầu tiên nói rằng họ sẽ giúp Lào xây dựng đường sắt, nhưng đây là quốc gia duy nhất thực sự làm được điều đó”.

Dự án lớn này có giá 6 tỷ đô la, phần vốn của Lào được chi trả chủ yếu bằng các khoản vay từ Trung Quốc. Nợ công của quốc gia này hiện ở mức 14,5 tỷ USD, trong đó một nửa là nợ Trung Quốc. Vào thời điểm Tập đến thăm vào năm 2017, nền kinh tế đang tăng trưởng ở mức 7% và Lào có vẻ có vị thế tốt để đáp ứng các nghĩa vụ nợ của mình. Rồi đại dịch ập đến. Khi Chủ tịch Trung Quốc khánh thành tuyến đường sắt vào năm ngoái, tờ Vientiane Times đăng một câu chuyện với tiêu đề: “Chính phủ cần hỗ trợ tài chính lớn”. Vào tháng 6, Lào đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế toàn diện với lạm phát kỷ lục và dự trữ ngoại hối ngày càng cạn kiệt. Moody’s hạ bậc tín nhiệm xuống mức trầm trọng, cho thấy quốc gia này có nguy cơ vỡ nợ.

Lào có thể vỡ nợ không? Các chuyên gia cho rằng điều đó khó xảy ra. Các phương án tài chính, chẳng hạn như tái cấp vốn, bơm tín dụng hoặc chuyển vốn cổ phần, là con đường thực tế hơn đang ở phía trước. Tháng 3 năm ngoái, China Southern Power Grid đã mua lại phần lớn cổ phần của Électricité du Lào trong 25 năm. Mặc dù Lào tạm thời nhượng quyền kiểm soát một tài sản quốc gia, nhưng thỏa thuận này sẽ bơm 2 tỷ USD vào công ty điện lực nhà nước. Trung Quốc “sẽ không để Lào vỡ nợ”, theo Toshiro Nishizawa, một giáo sư tại Trường Cao học Chính sách Công của Đại học Tokyo và cố vấn tài chính cho chính phủ Lào.

Lào là một phần của hệ sinh thái xã hội chủ nghĩa xuyên biên giới ở châu Á. Lần đầu tiên Tập gặp anh em nhà Pholsena tại một trường tiểu học ở Bắc Kinh, được thành lập để giáo dục những người cộng sản trẻ tuổi. Được thành lập vào năm 1947 bởi một chỉ huy hàng đầu của Quân đội Giải phóng Nhân dân, Trường Bayi Bắc Kinh được biết đến là “cái nôi của các nhà lãnh đạo”. Các học sinh đến từ các gia đình có mối quan hệ trong giới lãnh đạo. Cha của Tập là một trong những nhà lãnh đạo cách mạng của Trung Quốc và là đồng hương của Mao Trạch Đông. Quinim Pholsena đã tạo dựng quan hệ chặt chẽ với Mao và các thuộc cấp của ông ta qua nhiều chuyến thăm Trung Quốc với tư cách là ngoại trưởng Lào.

Đầu những năm 1960 là thời kỳ ảm đạm đối với gia đình Tập và Pholsena. Tập Trọng Huân, phó thủ tướng Trung Quốc dưới thời Chu Ân Lai, bị cáo buộc hoạt động chống đảng và bị tước bỏ mọi chức vụ lãnh đạo vào năm 1962. Em gái cùng cha khác mẹ của Tập bị bức hại trong Cách mạng Văn hóa và được cho là đã tự kết liễu đời mình. Đầu năm 1963, Quinim Pholsena bị một trong những vệ sĩ của ông ám sát vì có khuynh hướng cộng sản. Ông có liên kết về mặt tư tưởng với Pathet Lào, phong trào cộng sản lên nắm quyền vào năm 1975.

Năm 2010, những người bạn cùng trường Bayi ở Beijing đã kết nối lại với nhau ở Viêng Chăn trong những hoàn cảnh vui vẻ hơn. Tập đã đến thăm Lào với tư cách là phó chủ tịch Trung Quốc. “Ông ấy nói với chúng tôi rằng ông ấy. . . rất vui khi gặp lại chúng tôi sau nửa thế kỷ. Ông ấy còn nhớ loại quần áo chúng tôi đã mặc đến trường,” Sommad nhớ lại. Ông giải thích, mối quan hệ lâu năm của họ là một mô hình thu nhỏ của mối quan hệ giữa hai nước “mãi mãi là láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt và đối tác tốt”.

Tình bạn của Tập với gia đình Pholsena cũng là một chính sách đối ngoại tốt. Việc lựa chọn các vị trí lãnh đạo trong Đảng Nhân dân Cách mạng Lào thường liên quan đến quá trình “mặc cả” giữa các gia đình có ảnh hưởng. Gia đình Pholsena có mối quan hệ tốt với hai thành viên gia đình trong Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 11. Khemmani Pholsena là trợ lý hàng đầu của tân chủ tịch nước. Việc thăng chức của cô là một dấu hiệu mà chính phủ dự định sẽ thúc đẩy mối quan hệ với Trung Quốc.

Với tư cách là những người bạn cũ của Trung Quốc, gia đình Pholsena đã thực hiện phần việc của mình để ghi dấu ấn của Tập với tư cách là một chính khách toàn cầu vào đêm trước Đại hội Đảng lần thứ 20 của Trung Quốc. Trong một video có tựa đề “Tập trong mắt tôi”, Sommano gọi bạn học của mình là “người có sức lôi cuốn”. Ông khen ngợi Trung Quốc đã “chia sẻ cơ hội phát triển với thế giới”. Sommad thừa nhận ông là một người hâm mộ các cuốn sách của Tập về quản trị và hoan nghênh sáng kiến ​​mới của Chủ tịch Trung Quốc về an ninh.

Đầu năm nay, Tập đã vạch ra tầm nhìn của mình về một trật tự thế giới “công bằng hơn”. John S. Van Oudenaren, biên tập viên của Jamestown Foundation’s China Brief, cho thấy rằng Tập “sẵn sàng đẩy nhanh việc tiến tới một vai trò lãnh đạo quốc tế lớn hơn của mình”.

Tập thứ tư của cuốn sách “Tập Cận Bình: Nhà lãnh đạo của Trung Quốc” đã được phát hành vào mùa hè này. Phong cách viết của tác giả thật đáng ngạc nhiên. “Quản lý một quốc gia lớn cũng phải khéo léo như chiên một con cá nhỏ,” Chủ tịch Trung Quốc viết. Khả năng kết giao với độc giả có thể là một trong những tài năng của Tập vẫn còn bị đánh giá thấp nhất.