Xem từ: + 3622. Nguồn gốc COVID-19: Điều tra một “Tình trạng nghiêm trọng và phức tạp” bên trong Phòng thí nghiệm Vũ Hán (P.1); + 3633. Nguồn gốc COVID-19: Điều tra một “Tình trạng nghiêm trọng và phức tạp” bên trong Phòng thí nghiệm Vũ Hán (P.2).

Phòng thí nghiệm Vũ Hán ở trung tâm của những nghi ngờ về sự bùng phát của đại dịch đã trở nên rắc rối hơn nhiều so với những gì đã biết, các tài liệu được đưa ra ánh sáng bởi tiết lộ từ một nhóm của Thượng viện. Truy tìm bằng chứng, tạp chí Vanity Fair và báo ProPublica đưa ra cái nhìn rõ ràng nhất về một đơn vị sinh học đang gặp khủng hoảng.

PROPUBLICA   Katherine Eban, Vanity Fair, and Jeff Kao, ProPublica – Oct. 28, 2022

Ba Sàm lược dịch

Vào ngày 7 tháng 11 năm 2018, một quan chức của Cục Kiểm tra Y tế Thành phố Quảng Châu, trung tâm sản xuất lớn nhất Trung Quốc, đã xác định được nhiều mối nguy được tìm thấy trong quá trình kiểm tra an toàn sinh học trong phòng thí nghiệm: sử dụng không đúng cách chất khử trùng, quản lý mẫu không đạt tiêu chuẩn, nhân viên không được đào tạo và trang bị bảo hộ đầy đủ, và nước thải phòng thí nghiệm xả trực tiếp vào các hệ thống thoát nước công cộng.

WIV cũng hoàn toàn không tránh khỏi những vấn đề như vậy, theo như các báo cáo trong kho lưu trữ của chính cơ quan này. Trong năm 2011 và 2018, các cuộc thanh tra đối với các phòng thí nghiệm của WIV đã phát hiện ra những sai sót bao gồm việc lưu trữ không đúng cách các mẫu virus và lỗi quản lý.

Tiếp đó, vào ngày 24 tháng 12 năm 2018, một sự cố không thể che giấu đã giúp đẩy vấn đề an toàn trong phòng thí nghiệm vọt lên hàng đầu trong chương trình nghị sự chính sách của Trung Quốc. Ba sinh viên tại Đại học Giao thông Bắc Kinh bị chết cháy sau khi các hóa chất được bảo quản không đúng cách phát nổ bên trong phòng thí nghiệm của trường.

Vào ngày 21 tháng 1 năm 2019, Tập Cận Bình đã có bài phát biểu tại Trường Đảng Trung ương của ĐCSTQ, nơi các cán bộ trẻ mầm ươm của đảng được tham gia khóa cao học. Khi truyền đạt một cảm giác “lo lắng cao độ”, theo The New York Times, ông nhấn mạnh sự cần thiết phải chuẩn bị cho hai loại rủi ro: “thiên nga đen và tê giác xám”. Ông đề cập đến hai khái niệm phổ biến trong các cuốn sách đang bán chạy: Thiên nga đen là một sự kiện hiếm hoi và không thể đoán trước được, trong khi tê giác xám là một nguy cơ hiển nhiên bị bỏ qua cho đến khi nó gây ra một mối đe dọa tức thì. Tập tiếp tục mô tả các vấn đề an ninh tiềm ẩn trong các phòng thí nghiệm nhà nước của Trung Quốc, không nghi ngờ gì rằng ông đã lo ngại về vấn đề này.

Với việc chính Tập kêu gọi hành động, một dự luật về an toàn sinh học từng bị gác qua một bên trở thành ưu tiên hàng đầu và sau đó đã được thông qua. Vào tháng 10 năm 2019, Gao Hucheng, chủ tịch một ủy ban thuộc Đại hội đại biểu Nhân dân Toàn quốc (Quốc hội) chịu trách nhiệm bảo vệ môi trường, đã lập luận về tầm quan trọng của nó trước ủy ban thường vụ của Quốc hội.

Vào mùa thu năm đó, theo tin tức tình báo được giải mật trong một tờ thôgn tin của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, một số nhà nghiên cứu trong WIV đã bị ốm “với các triệu chứng phù hợp với cả COVID-19 và các bệnh thông thường theo mùa.” (1) Tờ thông tin không cho biết các nhà nghiên cứu là ai hoặc chính phủ Hoa Kỳ biết được bệnh tình của họ như thế nào.

Khi chính phủ Trung Quốc chạy đua để đại tu các quy định về an toàn sinh học, thì các nhà khoa học tại WIV đã phải đối mặt với một mệnh lệnh mâu thuẫn: yêu cầu của Bắc Kinh phải có những đột phá khoa học, điều này tạo ra áp lực phải thực hiện các thí nghiệm vượt trội để có thể được công bố trên các tạp chí uy tín. Một công văn của chi bộ lưu ý rằng Tong Xiao, một ủy viên ban chấp hành đảng bộ ĐCSTQ của WIV, thường nói với các nhà khoa học ở đó: “Đừng coi nhiệm vụ trong công việc của các đồng chí như là áp lực. Mỗi nhiệm vụ đều là cơ hội và là nấc thang để không ngừng hoàn thiện bản thân. Nhóm của chúng ta tin rằng có công mài sắt có ngày nên kim”.

“Họ đã nhận ra rằng chính thể tàn bạo này đang theo dõi sát sao mình,” Reid cho biết. “Những con người này đang nằm trong một chiếc nồi áp suất chính trị.”

“Một chu trình diệt vong từ áp lực nóng vội”

Năm 2002, một đợt bùng phát virus SARS có nguồn gốc từ Trung Quốc đã lây lan khắp thế giới, giết chết 774 người và lây nhiễm cho hơn 8.000 người. Lúc đầu, Trung Quốc cố gắng che giấu vụ việc. Khi điều đó trở nên không thể, họ đã làm giảm mức độ nghiêm trọng, tuyên bố sai sự thật rằng dịch bệnh đã được kiểm soát. Trong khi đó, trong hai sự cố riêng biệt vào năm 2004, SARS đã vô tình bị rò rỉ từ một phòng thí nghiệm hàng đầu ở Bắc Kinh và dẫn đến những đợt bùng phát nhỏ.

Trong bối cảnh suy sụp, Trung Quốc đã cam kết thực hiện một dự án dài hạn để không chỉ sửa chữa danh tiếng về sức khỏe cộng đồng của mình mà còn đạt được năng lực khoa học tiên tiến xứng đáng là một siêu cường toàn cầu thực sự.

Năm 2004, Tổng thống Pháp Jacques Chirac đã bay tới Bắc Kinh để ký một thỏa thuận hợp tác khoa học giúp Trung Quốc nhảy vọt để đứng vào hàng ngũ các quốc gia hàng đầu về sinh học. Được chào đón bằng buổi lễ xa hoa, giữa rượu sâm banh và đám quần thần khúm núm, Chirac cam kết rằng Pháp sẽ bán cho Trung Quốc 4 phòng thí nghiệm BSL-3 di động, giúp xây dựng một phòng thí nghiệm BSL-4 đẳng cấp thế giới và là đối tác về nghiên cứu thiết yếu. (2)

Với 11 năm và 44 triệu đô la sau đó, việc xây dựng phòng thí nghiệm BSL-4 đã hoàn tất. Nằm trên một vùng đồng bằng, phòng thí nghiệm bê tông cao bốn tầng được thiết kế để chống lại một trận động đất mạnh 7 độ Richter. Vào đầu năm 2018, nó đã được công nhận để nghiên cứu các mầm bệnh nguy hiểm nhất trên thế giới, bao gồm cả virus Ebola, Marburg và Nipah. Bản thân Tập Cận Bình đã ca ngợi nó là “có tầm quan trọng sống còn đối với sức khỏe cộng đồng Trung Quốc”.

“Linh cảm giác của tôi là WIV chưa sẵn sàng đủ khả năng khi họ khai trương [BSL-4] và bắt đầu thực hiện các thí nghiệm vào đầu năm 2018,” Larry Kerr nói.

Nhìn từ bên ngoài, WIV dường như là một trung tâm minh bạch cho các hợp tác quốc tế tầm cỡ hàng đầu. Đặc tính đó được thể hiện rõ nhất bởi một nhà khoa học không biết sợ hãi tên là Shi Zhengli (Thạch Chính Lệ) (3). Bà đã được thăng cấp qua các cấp bậc tại WIV để trở thành giám đốc Trung tâm các bệnh truyền nhiễm mới nổi và phó giám đốc phòng thí nghiệm BSL-4 của nó. Thông thạo tiếng Pháp, bà đã được đào tạo tại Phòng thí nghiệm BSL-4 Jean Mérieux-Inserm ở Lyon và nổi tiếng ở Trung Quốc với biệt danh “người đàn bà dơi” vì đã gan dạ khám phá các hang động để thu thập mẫu vật. “Thạch Chính Lệ hoàn toàn biết cách xử lý virus”, Gabriel Gras, chuyên gia công nghệ kiểm soát sinh học và an toàn sinh học người Pháp, người đã giúp đào tạo nhân viên BSL-4 của WIV, nói với Vanity Fair và ProPublica. “Bà ấy đã làm những công việc này trong suốt sự nghiệp của mình.“

Khi phòng thí nghiệm BSL-4 ở đó trở thành một trong những biểu trưng về khoa học nổi bật nhất của quốc gia, nghiên cứu của Thạch ngày càng nổi lên về tầm quan trọng và phạm vi. Trong một bài báo nghiên cứu năm 2015, Thạch và một nhà virus học của Đại học Bắc Carolina tên là Ralph Baric (4) đã chứng minh rằng protein đột biến của một loại coronavirus mới có thể được sử dụng để lây nhiễm bệnh vào các tế bào của con người. Sử dụng chuột làm chủ thể, họ đã ghép nối một loại vi rút giống SARS mới lạ từ một con dơi vào một phiên bản của virus SARS năm 2003, tạo ra một mầm bệnh truyền nhiễm mới. Quá trình thao túng virus được hoàn thành tại phòng thí nghiệm BSL-3 của Baric ở Bắc Carolina. Thí nghiệm về tăng chức năng này (gain of function) đầy rẫy đến nỗi các tác giả về cơ bản đã dán nhãn cảnh báo cho nó, viết rằng “các hội đồng đánh giá khoa học có thể coi các nghiên cứu tương tự… quá rủi ro để theo đuổi”. (5)

Vào tháng 3 năm 2018, Thạch hợp tác với Baric và một cộng tác viên lâu năm, Peter Daszak (xem lại ghi chú 3), trong một đề xuất tài trợ trị giá 14 triệu đô la để thao túng gen của các coronavirus ở dơi để xem chúng có thể gây ra đại dịch như thế nào. Bản đề xuất cho rằng có thể gia tăng độc lực cho virrus bằng một thứ được gọi là vị trí phân cắt furin (vị trí giúp virus thuận lợi xâm nhập vào tế bào) (6) để thúc đẩy khả năng xâm nhập của chúng vào tế bào người. Cơ quan Chỉ đạo các Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến (DARPA) đã từ chối đề xuất tài trợ vì không đánh giá đầy đủ được các rủi ro do virus siêu nạp này gây ra.

Không rõ liệu các nhà khoa học của WIV có tự mình tiếp tục nghiên cứu hay không. Thạch và Baric không đưa ra bình luận. Trong phản hồi về yêu cầu bình luận của chúng tôi, Daszak đã không đề cập đến khoản tài trợ của DARPA. Ông nói rằng ông đã không xem xét báo cáo của Thượng viện (Hoa Kỳ) và thay vào đó chỉ vào một báo cáo khác, mà ông gần đây là đồng tác giả, trong Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia, “chỉ ra rõ ràng” nguồn gốc tự nhiên của SARS-CoV-2.

Mặc dù Thạch thường xuyên được xuất hiện trên báo chí Trung Quốc trong bộ đồ điều áp ôxy màu trắng, thứ cần thiết cho hoạt động nghiên cứu trong phòng thí nghiệm BSL-4 (cấp độ an toàn cao nhất – ND), song các tài liệu được xuất bản cho thấy bà và các nhà nghiên cứu mà bà giám sát lại đã thực hiện nhiều công việc của họ trong các phòng thí nghiệm BSL-3 và thậm chí chỉ loại BSL-2 thôi, là loại WIV đã cho phép hoạt động trước đại dịch. Báo cáo tạm thời liệt kê một số loại nghiên cứu mang tính rủi ro được thực hiện tại WIV ở cấp độ BSL-3 và BSL-2. Bản báo cáo cũng cho biết, các thí nghiệm trên động vật để kiểm tra tính hiệu quả của vaccine đã tạo ra aerosols (khí dung) (7) có khả năng lây nhiễm cao “khó phát hiện”, đồng thời cho biết thêm rằng “đã có những lo ngại về việc tiến hành loại nghiên cứu này trong phòng thí nghiệm BSL2”.

(7) Chuyên gia Trung Quốc cảnh báo 2019-nCoV ‘lây qua aerosol’, vậy aerosol là gì?

Vào đầu năm 2017, sự hợp tác với người Pháp đã thất bại và Gras, chuyên gia người Pháp cuối cùng ở đó, đã rời đi. Người Pháp đã từng là nhà thiết kế và nhà thầu nhưng không bao giờ trở thành đối tác. Gras nói: “Tôi nghĩ rằng người Pháp không thực sự quan tâm nhiều đến việc làm việc với Vũ Hán”. Ông nói thêm rằng Yuan Zhiming, giám đốc BSL-4, “không phải là một người dễ dãi. Ông ta có thể gây áp lực cho mọi người ”. Yuan đã không trả lời các email đề nghị bình luận của chúng tôi.

Rất lâu trước khi phòng thí nghiệm bắt đầu công việc rủi ro nhất của mình, đã có những dấu hiệu đáng báo động về sự cố ở phía trước. Vào năm 2016, trong trận lũ lụt nghiêm trọng, nước dâng cao đến mức các đường phố gần đó không thể đi qua được và các nhà nghiên cứu phải đi bộ qua một khu rừng để đến phòng thí nghiệm và để đảm bảo an toàn cho nó, theo các thành viên chi nhánh phòng thí nghiệm Zhengdian kể lại trong một công văn của WIV mà Toy Reid đã khám phá được.

Quyết định xây dựng các bức tường bằng thép không gỉ đã tạo ra một thách thức đáng kể. Bob Hawley, cựu giám đốc an toàn và bảo vệ bức xạ tại Viện nghiên cứu bệnh truyền nhiễm của quân đội Hoa Kỳ, nói với tạp chí Vanity Fair và ProPublica, rẳng thép không gỉ “rất dễ bị ăn mòn”. Hawley là chuyên gia cố vấn cho bản báo cáo tạm thời nói trên.

Ngay cả trong năm 2016, các kỹ thuật viên Trung Quốc đã phải vật lộn với việc làm thế nào để khử trùng đúng cách bề mặt phòng thí nghiệm và các vật dụng khác, theo email thu được trong một vụ kiện dựa trên FOIA (Đạo luật tự do thông tin Hoa Kỳ). Tháng 7 năm đó, Yuan đã gửi email cho một nhân viên NIH (Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ) mà ông ta đã gặp vào năm trước, với dòng tiêu đề “yêu cầu giúp đỡ”. Ông viết rằng mình đang tìm kiếm “một số gợi ý cho việc lựa chọn chất khử trùng” được sử dụng trong phòng thí nghiệm BSL-4. “Tôi xin lỗi đã làm phiền bạn và tôi thực sự hy vọng bạn có thể cho chúng tôi một số gợi ý”.

Như LeDuc đã quan sát được, “Họ tìm kiếm kiến ​​thức chuyên môn ở bất cứ nơi nào họ có thể tìm thấy”.

Bản thân Yuan xác định sự thiếu hụt chuyên môn là một trong nhiều vấn đề gây khó khăn cho các hoạt động an toàn trong các phòng thí nghiệm của Trung Quốc. Trong ấn bản tháng 9 năm 2019 của Tạp chí An toàn và An ninh Sinh học, ông đã mô tả một hệ thống các thói quen cũ mà trong đó chi phí bảo trì “thường bị bỏ qua” và “một số phòng thí nghiệm loại BSL cấp cao không đủ kinh phí hoạt động cho các quy trình thường xuyên nhưng quan trọng. Do nguồn lực hạn chế, một số phòng thí nghiệm BSL-3 hoạt động với chi phí vận hành cực kỳ tối thiểu hoặc trong một số trường hợp là không có gì.”

Gerald Parker, phó hiệu trưởng tại Trường Thú y và Khoa học Y sinh của Đại học Texas A&M và là cố vấn chuyên môn cho bản báo cáo tạm thời nói trên, đã cho Vanity Fair và ProPublica biết rằng ông nhận thấy những tiết lộ của Yuan “thật đáng kinh ngạc”. Sự kết hợp của các vấn đề an toàn sinh học và quỹ bảo trì hạn chế là “công thức dẫn đến thảm họa”, ông nhận xét. “Bạn còn kết hợp điều đó với một chế độ độc tài, nơi bạn có thể bị phạt vì báo cáo các vấn đề an toàn. Bạn đang ở trong một vòng lặp đầy áp lực là phải làm ra sản phẩm và nếu có vấn đề gì xảy ra, bạn có thể không được khuyến khích để báo cáo”.

Như các thành viên chi nhánh phòng thí nghiệm Zhengdian đã lưu ý trong công văn ngày 12 tháng 11 năm 2019, bản báo cáo tạm thời nói trên cho biết: “Trong phòng thí nghiệm, họ thường cần phải làm việc trong bốn giờ liên tục, thậm chí kéo dài đến sáu giờ. Trong thời gian này, họ không thể ăn, uống hoặc tự giải khuây. Đây là một bài kiểm tra khắc nghiệt về ý chí và sức bền thể chất của một con người.“

Hawley cho biết, một ca luôn phiên kéo dài từ 4 đến 6 giờ trong một bộ quần áo áp suất dương (không cho phép không khí bên ngoài xâm nhập – ND) là “độ dài bất thường”, bởi căng thẳng do mất nước, thiếu khả năng vận động và tiếng ồn từ máy sủi ôxy quá lớn nên cần được bảo vệ thính giác. “Thông thường, tối đa chỉ là vài giờ.”

Larry Kerr, một nhà virus học gần đây đã nghỉ hưu với tư cách là Giám đốc Văn phòng Đại dịch và Các mối đe dọa mới nổi của HHS (U.S. Department of Health and Human Services – Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ) và từng là cố vấn chuyên môn cho báo cáo của Thượng viện, đã bình luận với Vanity Fair và ProPublica, “Linh cảm giác của tôi là WIV chưa sẵn sàng đủ khả năng khi họ khai trương [BSL-4] và bắt đầu thực hiện các thí nghiệm vào đầu năm 2018” Ông nói thêm: “Ngay cả những người của WIV cũng đang kêu ca, ‘Chúng tôi không có đủ nguồn lực và khả năng để duy trì hoạt động này.’ tại sao mọi người không đóng cửa nó.”

Thế nhưng thứ phòng thí nghiệm để trưng bày này vẫn bận rộn như mọi khi. Như Reid nói về các công văn của WIV, qua phân tích của mình, “Cảm giác mà bạn nhận được từ tất cả các tài liệu này là: Nó chỉ sản xuất, sản xuất, sản xuất, giống như một diễn viên chuẩn bị bước lên sân khấu trước khi họ có được tư thế sẵn sàng.”

(Còn tiếp một kỳ)

---

Liên quan:

• 2067. Mike Pompeo tiết lộ thông tin tình báo rằng các nhà nghiên cứu tại Viện virus học Vũ Hán bị ốm vào cuối năm 2019 và yêu cầu WHO điều tra phòng thí nghiệm về điểm xuất phát có thể có của COVID-19
• 2222. Trung tâm nghiên cứu của ĐH Harvard, nơi tấn công Lý thuyết về COVID xuất phát từ phòng thí nghiệm Vũ Hán, lại có mối liên kết sâu rộng về tài chính và nhân sự với Đảng Cộng sản Trung Quốc
• 2287. Vào năm 2018, các nhà ngoại giao Mỹ đã cảnh báo về các thử nghiệm có nguy cơ với Coronavirus trong một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Không ai lắng nghe
• 2469. Các nhà khoa học quân sự Trung Quốc đã thảo luận về việc vũ khí hóa các Coronavirus SARS trong tài liệu do Chính phủ Hoa Kỳ thu được: theo truyền thông Úc
• 2551. Vị bác sĩ người Anh và chiến dịch bí mật của ông ta để bịt miệng lý thuyết rò rỉ phòng thí nghiệm Covid: ông ta làm việc ở Vũ Hán và thao túng coronavirus – nhưng đã tổ chức một chiến dịch để xóa lỗi và cố gắng che giấu dấu vết của mình
• 2605. Lãnh đạo Lực lượng Đặc nhiệm về Trung Quốc của đảng Cộng hòa cho biết, quân đội Trung Quốc có thể đã tiếp quản phòng thí nghiệm Vũ Hán vào năm 2019
• 2659. Pháp từng cảnh báo Mỹ vào năm 2015 về Phòng thí nghiệm Vũ Hán mà họ đã giúp xây dựng, Cựu điều tra viên COVID-19 tuyên bố
• 2805. COVID BỊ CHE ĐẬY ? Bệnh viện quân đội Trung Quốc, chỉ cách phòng thí nghiệm Vũ Hán một dặm, ‘đã điều trị cho bệnh nhân Covid, BA TUẦN trước khi Trung Quốc cảnh báo với thế giới’
• 3070. Sĩ quan quân đội Canada kêu gọi một cuộc điều tra về vụ bùng phát ‘Covid’ đầu tiên tại giải thể thao quân sự Vũ Hán, HAI THÁNG trước khi thế giới được cảnh báo về ‘căn bệnh mới bí ẩn’
• 3080. Các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa trình dự luật trừng phạt Trung Quốc vì đã chặn các cuộc điều tra nguồn gốc COVID