Thị trường đang suy giảm (cổ phiếu liên tục rớt giá) mang những âm hưởng vọng đến từ các vụ bê bối tham nhũng và tai ương bất động sản của Trung Quốc

NIKKEI ASIA by Lien Hoang, Nikkei staff writer -DECEMBER 5, 2022

Ba Sàm lược dịch

Chỉ số VN Index của Việt Nam đã giảm 31% trong năm nay do lo ngại suy thoái kinh tế toàn cầu và lãi suất tăng đã khiến chứng khoán lao dốc mạnh nhất ở châu Á.

Nhưng sự suy thoái của thị trường chứng khoán Việt Nam cũng mang âm hưởng của cuộc suy thoái thị trường bất động sản và chiến dịch chống tham nhũng của Trung Quốc, hai yếu tố đã nhanh chóng làm u ám tâm trạng ở quốc gia Đông Nam Á này sau sau giai đoạn chỉ số chứng khoán tăng vọt kiểu bong bóng là 34% vào năm 2021.

Theo giảng viên tài chính Tuan Ho [Hồ Quốc Tuấn] của Đại học Bristol, sự điều chỉnh trong năm nay là một phép kiểm tra thực tế lành mạnh cho cả nhà đầu tư và các công ty đang mắc nợ.

Nhưng điều mà ông không ngờ tới là chiến dịch trấn áp tham nhũng của nhà nước, bao gồm cả việc bắt giữ các giám đốc điều hành bị nghi ngờ vi phạm các quy định về trái phiếu, sẽ gây hoang mang rộng rãi cho các nhà đầu tư, những người đã rút tiền mặt từ trái phiếu và cổ phiếu để đối phó.

“Điều làm tôi ngạc nhiên là tốc độ giảm nợ,” Tuấn nói trong một cuộc phỏng vấn. “Vì một số sự kiện xảy ra, mọi người đột nhiên phải làm điều đó nhanh hơn dự kiến. Đó thực sự là [một] cú sốc.”

Ngay cả những công ty vững mạnh cũng phải vật lộn để đảo nợ khi các nhà đầu tư hoảng sợ mua lại trái phiếu sớm. Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam cho biết, phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã giảm 56% trong năm nay tính, đến tháng 10 so với cùng kỳ năm ngoái.

Sau ngân hàng, các tổ chức phát hành chứng khoán [cổ phiếu, trái phiếu] lớn nhất là các công ty bất động sản, một lĩnh vực chiếm khoảng 20% ​​VN Index, và đã chứng kiến ​​một số lãnh đạo doanh nghiệp cấp cao bị bắt trong năm nay. Như với Tập Cận Bình ở Trung Quốc, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, Nguyễn Phú Trọng, đã chủ trì một chiến dịch diệt trừ tham nhũng. Cả hai người đàn ông đều đang phục vụ nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có, sử dụng quyền lực của họ để thanh lọc các quan chức có hành vi sai trái, trong cả đảng và các tập đoàn kinh tế lớn nhất.

Việc soi xét kỹ lưỡng đã khiến các công ty lúng túng trong việc huy động vốn, hoặc có các quyết định quan trọng khác của công ty có thể dễ thu hút sự chú ý, mặc dù những người  hoạt động trong khu vực tư nhân và khu vực công đều nói rằng họ sẽ dọn dẹp bỏ một số hoạt động vốn vẫn là thông lệ trong ngành của mình. Chẳng hạn, sau khi người sáng lập bị tạm giữ vì cáo buộc giao dịch không minh bạch, nhà phát triển bất động sản niêm yết công khai FLC đã đệ trình kế hoạch cải thiện chính sách công bố thông tin của mình, báo Saigon Times đưa tin.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nói với các doanh nghiệp vào tuần trước, trong một bài phát biểu, rằng Việt Nam sẽ “đảm bảo ổn định chính trị và trật tự xã hội để mọi người có thể sống trong yên bình, phát triển [nền kinh tế] lành mạnh, phù hợp với pháp luật.”

Cũng giống như Trung Quốc, người mua nhà ở Việt Nam thường trả góp trong khi căn hộ chung cư của họ đang được xây dựng, thay vì sau khi xây dựng, về cơ bản là cho các nhà phát triển các khoản vay trả trước không lãi suất. Khi tăng trưởng kinh tế chậm lại, những lo ngại về rủi ro thanh khoản đã gây thêm áp lực cho ngành bất động sản. Lợi nhuận ròng tại các công ty bất động sản niêm yết tăng trong quý trước, nhưng giảm 1,4% trong 9 tháng đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm ngoái, so với mức tăng trưởng lợi nhuận là 21,4% của các công ty niêm yết nói chung, theo VNDIRECT.

“Chúng tôi tin rằng [thị trường] sẽ tiếp tục biến động mạnh trong một đến hai quý tới khi chúng tôi xem xét những khó khăn hiện tại, bao gồm thắt chặt tín dụng trong môi trường lãi suất cao, [và] khả năng tín dụng doanh nghiệp suy yếu đối với các cổ phiếu thâm dụng vốn như bất động sản và vật liệu xây dựng,” ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch công ty cung cấp dữ liệu tài chính FiinGroup Việt Nam, nói với Nikkei Asia.

Ngoài những rủi ro đặc thù liên quan đến bất động sản và tham nhũng, Việt Nam còn phải đối mặt với tình trạng tiêu dùng giảm do suy thoái kinh tế trên toàn cầu. Ngoại thương của nước này tương đương 208% tổng sản phẩm quốc nội vào năm 2020, mức cao nhất ở châu Á, ngoài các trung tâm vận tải hàng hóa như Singapore và Hồng Kông, theo Our World in Data.

Sản xuất hàng xuất khẩu, từ quần áo đến đồ nội thất, đang giảm, điều này thể hiện qua kết quả hoạt động của các công ty. Có “nhiều nỗi thất vọng hơn là những bất ngờ tích cực”, với 33% công ty giao dịch đại chúng không đạt được như con số ước tính về thu nhập của VNDIRECT trong ba quý đầu năm, 17% vượt dự báo và 50% đạt được.

“Các nhà đầu tư có thể quá lạc quan nếu như họ đẩy giá thị trường lên quá cao” Tuấn nói trong một cuộc điện thoại. “Tôi nghĩ [việc] lạc quan thái quá sẽ là rủi ro cho toàn bộ nền kinh tế.”

Các nhà đầu tư bắt đầu rút tiền ra khỏi Việt Nam trong năm nay sau khi các ngân hàng trung ương ở Hoa Kỳ và các nơi khác tăng lãi suất. Bộ kế hoạch đầu tư cho biết dòng vốn chảy ra nước ngoài đã chậm lại, nhưng tổng vốn góp của người nước ngoài vẫn giảm 5% trong năm nay, tính đến ngày 20/11, so với cùng kỳ năm 2021.

Quốc gia Đông Nam Á này từng chứng kiến ​​số lượng kỷ lục các nhà đầu tư mới đổ xô vào thị trường chứng khoán trong thời gian phong tỏa do COVID. Tuấn dự đoán thị trường suy giảm hiện tại sẽ khiến cho nhiều nhà đầu tư lần đầu phải nghiên cứu kỹ hơn về các khoản đầu tư trong tương lai.

“Trong ngắn hạn, những người muốn làm giàu nhanh chóng về cơ bản sẽ mất tiền,” ông nói. Nhưng khi làn sóng muốn kiếm tiền một cách dễ dàng qua đi, đối với cả nhà đầu tư và các công ty, “Thì đó là một kiểu làm sạch bảng cân đối kế toán của các tập đoàn, ngân hàng và cũng mang lại kỷ luật cho thị trường trái phiếu. Vì vậy, về lâu dài, điều đó làm cho mọi thứ an toàn hơn.”