Mất điện ở trung tâm thành phố Odessa vào ngày 5 tháng 12 năm 2022. Ảnh: OLEKSANDR GIMANOV/AFP

Newsweek by Michael Gfoeller and David H.Rudell -12/6/22 

(David H. Rundell là cựu trưởng phái bộ ngoại giao tại Đại sứ quán Mỹ ở Ả Rập Saudi và là tác giả cuốn Vision or Mirage, Saudi Arabia at the Crossroads. Đại sứ Michael Gfoeller là cựu Cố vấn Chính trị của Bộ Chỉ huy Trung tâm Hoa Kỳ. Ông từng phục vụ 15 năm ở Đông Âu và Liên Xô cũ).

Ba Sàm lược dịch

Trong những năm đầu của Nội chiến Hoa Kỳ [giữa Liên bang miền Bắc với Liên minh miền Nam], Tổng thống Abraham Lincoln chỉ nhắm tới một cuộc xung đột hạn chế chống lại những người mà ông vẫn coi là đồng hương và những người mà ông tìm cách hòa giải. Phải sau ba năm bế tắc, ông mới lần lượt sử dụng Tướng Grant với biệt danh “Đầu hàng vô điều kiện”, Tướng William Tecumseh Sherman để “khiến cho bang Georgia phải gào khóc” và giúp đưa cuộc chiến đến một kết cục bạo lực quyết liệt.

Tổng thống Nga Vladimir Putin chỉ phải đợi 6 tháng trước khi chuyển từ chiến dịch quân sự đặc biệt sang chiến tranh toàn diện chống lại Ukraine. Cuộc tấn công ban đầu của Putin chỉ giới hạn trong khoảng 150.000 quân. Ông mong đợi một chiến thắng nhanh chóng, sau đó là các cuộc đàm phán về những mối quan tâm chính của ông: quyền kiểm soát của Nga đối với Crimea, nền trung lập của Ukraine và quyền tự trị của người dân Nga ở Donbas, nhưng ông đã sai lầm. Putin đã không tính đến sự phản kháng quyết liệt của Ukraine hay sự can thiệp kinh tế và quân sự ồ ạt của phương Tây. Đối mặt với một tình hình mới, Putin đã thay đổi chiến lược của mình. Bây giờ ông ta sắp trao toàn quyền cho “Tướng Sherman” của riêng mình và khiến Ukraine phải gào khóc.

Tháng trước, Putin đã trao cho Tướng Sergey Surovikin quyền chỉ huy toàn bộ cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Surovikin xuất thân từ Lực lượng Hàng không vũ trụ công nghệ tinh vi, nhưng đã chiến đấu trên mặt đất ở Afghanistan, Chechnya và Syria, nơi ông được cho là đã cứu chế độ Assad. Surovikin đã tuyên bố công khai rằng sẽ không có biện pháp nửa vời ở Ukraine. Thay vào đó, ông ta đã bắt đầu phá hủy cơ sở hạ tầng của Ukraine một cách có phương pháp bằng các cuộc tấn công tên lửa chính xác.

Quân đội cần đường sắt và trong khi Sherman xé nát các đường ray dẫn đến bang Atlanta một cách có hệ thống, còn Surovikin thì đang phá hủy lưới điện cung cấp năng lượng cho các tuyến đường sắt Ukraine. Điều này đã khiến các thành phố của Ukraine trở nên lạnh lẽo và tối tăm, nhưng Surovikin dường như đồng ý với Sherman rằng “chiến tranh là sự tàn ác và bạn không thể tinh chỉnh nó.“

Nga hiện đã đặt nền kinh tế của mình vào tình trạng chiến tranh, huy động lực lượng dự bị và tập hợp hàng trăm nghìn binh sĩ, bao gồm cả lính nghĩa vụ và tình nguyện viên. Đội quân này được trang bị những vũ khí tinh vi nhất của Nga, và trái với nhiều báo cáo của phương Tây, họ còn lâu mới mất tinh thần. Mặt khác, Ukraine đã cạn kiệt kho vũ khí và hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ quân sự của phương Tây để tiếp tục chiến tranh. Như Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Tướng Mark Milley đã lưu ý vào tuần trước, Ukraine đã làm tất cả những gì có thể.

Một khi thứ đất đen trù phú của Ukraine đã đóng băng hoàn toàn, một cuộc tấn công dữ dội của Nga sẽ bắt đầu. Trên thực tế, nó đã bắt đầu tại trung tâm giao thông quan trọng của Bakhmut, nơi đã trở thành một thứ gì đó như trận Verdun [trong Thế chiến I) của Ukraine. Chúng tôi cho rằng Bakhmut sẽ thất thủ và dự đoán rằng nếu không có thêm sự hỗ trợ của phương Tây, Nga sẽ chiếm lại Kharkov, Kherson và phần còn lại của Donbas vào mùa hè tới.

Như phương Tây đã làm ở Việt Nam, Afghanistan và Iraq, chúng ta đang vấp phải một thứ cam kết quân sự không bắt buộc và không giới hạn khác. Quân đội Ukraine đang được huấn luyện ở châu Âu. Các nhà thầu quốc phòng phương Tây đã bảo trì các thiết bị quân sự của Ukraine và vận hành các hệ thống tên lửa HIMAR. Quân nhân Mỹ tại ngũ hiện đang ở Ukraine để giám sát việc giao vũ khí. Khi cuộc tấn công của Nga đạt được động lực, chúng tôi dự đoán sẽ có những tiếng nói có trọng lượng kêu gọi gửi ngày càng nhiều vũ khí tiên tiến hơn và cuối cùng là NATO đưa bộ binh tới để bảo vệ Ukraine. Những tiếng nói này nên bị từ chối rõ ràng vì nhiều lý do. Ở đây có một số.

Các thế hệ lãnh đạo phương Tây đã làm việc thành công để tránh xung đột quân sự trực tiếp với Liên Xô. Họ nhận ra rằng, không giống như Moscow, phương Tây có rất ít lợi ích chiến lược trong việc ai kiểm soát Donetsk. Họ chắc chắn không sẵn sàng mạo hiểm chiến tranh hạt nhân vì Kharkiv. Ukraine không phải là thành viên của NATO và liên minh này không có nghĩa vụ phải bảo vệ nó. Putin cũng không đe dọa bất kỳ thành viên NATO nào, nhưng ông ta đã nói rõ rằng bất kỳ quân đội nước ngoài nào vào Ukraine sẽ bị coi như là chiến binh của kẻ thù. Do đó, việc gửi quân NATO vào Ukraine sẽ biến cuộc chiến ủy nhiệm của chúng ta với Nga thành một cuộc chiến thực sự với cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới.

Một số người coi cuộc xung đột này như một vở kịch đạo đức, giữa thiện và ác, nhưng thực tế thì phức tạp hơn. Ukraine không phải là một nền dân chủ hưng thịnh. Đó là một quốc gia nghèo khó, tham nhũng, độc đảng với sự kiểm duyệt rộng rãi, nơi các tờ báo và đảng phái chính trị đối lập đã bị đóng cửa. Trước chiến tranh, các nhóm cực hữu Ukraine theo chủ nghĩa dân tộc như Lữ đoàn Azov đã bị Quốc hội Hoa Kỳ lên án mạnh mẽ. Chiến dịch kiên quyết chống lại tiếng Nga của Kiev tương tự như việc chính phủ Canada cố gắng cấm tiếng Pháp ở Quebec. Đạn pháo của Ukraine đã giết chết hàng trăm dân thường ở Donbas và có những báo cáo mới về tội ác chiến tranh của Ukraine. Quá trình hành động thực sự có đạo đức sẽ là kết thúc cuộc chiến này bằng các cuộc đàm phán, hơn là kéo dài sự đau khổ của người dân Ukraine trong một cuộc xung đột mà họ khó có thể giành chiến thắng mà không phải mạo hiểm mạng sống của người Mỹ.

Và sau đó luôn có những sự kiện bất ngờ xảy ra khi căng thẳng ở khu vực này kết hợp lại và lan sang khu vực khác. Ngày càng có nhiều khả năng Iran sẽ tiến hành một cuộc tấn công quân sự phủ đầu nhằm vào Israel. Chế độ cách mạng ở Iran đang phải đối mặt với một cuộc nổi dậy ngày càng nghiêm trọng của quần chúng. Một chính phủ mới ở Israel quyết tâm ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. JCPOA [Kế hoạch hành động toàn diện chung – Thỏa thuận hạt nhân Iran] đang chết dần và cùng với đó là bất kỳ hy vọng nào về việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với nền kinh tế đang suy sụp của Iran. Một cuộc chiến tranh sẽ đoàn kết người dân Iran trong một cuộc đấu tranh yêu nước, làm tổn hại khả năng tấn công Iran của Israel và gây áp lực buộc phương Tây đàm phán chấm dứt các lệnh trừng phạt.

Có rất ít nghi ngờ rằng Hoa Kỳ sẽ bị lôi kéo vào bất kỳ cuộc xung đột nào giữa Israel và Iran. Điều khiến chúng tôi lo lắng là Iran đã cung cấp vũ khí cho Nga trong cuộc chiến ở Ukraine, và Moscow có thể cảm thấy có nghĩa vụ phải hỗ trợ các đồng minh của mình ở Tehran. Loại hiệu ứng domino đó chính xác là thứ đã bắt đầu Thế chiến I. Ai ngờ rằng vụ ám sát một đại công tước người Áo bởi một người theo chủ nghĩa vô chính phủ người Serbia ở Bosnia sẽ dẫn đến hàng ngàn người Mỹ chết ở Pháp [bùng nổ Thế chiến I]? Chúng ta không cần điều đó được lặp lại.

Có lẽ chúng tôi đã sai. Có lẽ sẽ không có một cuộc tấn công mùa đông nào của Nga hoặc có lẽ lực lượng vũ trang Ukraine sẽ có thể ngăn chặn được nó. Tuy nhiên, nếu chúng tôi đúng và tháng Hai tới nhìn thấy Tướng Surovikin ở cửa ngõ Kiev, thì chúng ta cần phải xem xét một cách tỉnh táo và tranh luận trung thực với tư cách là một quốc gia và một liên minh, về mức độ cam kết của chúng ta với Ukraine và những rủi ro mà chúng ta sẵn sàng chấp nhận đối với an ninh của chính mình .