Tiền và bí quyết kỹ thuật của Úc có thể mở ra tiềm năng của Việt Nam với tư cách là nhà sản xuất chính các khoáng sản quan trọng.

THE DIPLOMAT by Nicholas Basan – November 21, 2022

(Nicholas Basan là nhà nghiên cứu về Kế hoạch Colombo mới của Chính phủ Úc năm 2022, là nhà báo tự do có trụ sở tại Indonesia).

Ba Sàm lược dịch

Việt Nam là một cường quốc kinh tế đang lên ở Đông Nam Á. Đất nước này tự hào có dân số trẻ, hơn 98 triệu người, với tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng. Việt Nam có cả tham vọng và tiềm năng trở thành thành viên của G-20 vào năm 2050. Đây là quốc gia đông dân thứ 15 trên thế giới và có tốc độ tăng trưởng đang trên đà đạt 7,8% vào năm 2022. Với một trong những triển vọng tăng trưởng thú vị nhất vào thế kỷ tới, Việt Nam đang nhanh chóng thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế.

Phần lớn sự chú ý của giới truyền thông Việt Nam nằm trong sự trỗi dậy của chiến lược China Plus-One, trong đó các doanh nghiệp chuyển trung tâm sản xuất của họ khỏi Trung Quốc để đa dạng hóa rủi ro, cải thiện khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng và quản lý các vấn đề về nhân lực. Việc áp dụng chiến lược này đã được đẩy nhanh để đối phó với căng thẳng Mỹ-Trung đang gia tăng và chi phí lao động ngày càng tăng của Trung Quốc do mức sống ngày càng cao. Việt Nam là nước hưởng lợi chính từ sự thay đổi này.

Tuy nhiên, có nhiều thứ hấp dẫn ở Việt Nam hơn là do chi phí sản xuất thấp. Việt Nam cũng nắm giữ trữ lượng nguyên tố đất hiếm (REE) lớn thứ hai thế giới. Mặc dù các nguồn lực hiện đang kém phát triển, Việt Nam có tiềm năng hỗ trợ phá vỡ thế độc quyền REE của Trung Quốc. Vào năm 2021, các mỏ của Trung Quốc đã sản xuất khoảng 60% lượng REE được khai thác trên toàn cầu. Với trữ lượng khoáng sản đất hiếm, Việt Nam có cơ sở nhân lực để thiết lập một ngành công nghiệp chế biến tích hợp ở giai đoạn cuối của sản phẩm.

•  1027. Con bài mặc cả của Trung Quốc lại là dao hai lưỡi

Ý tưởng sử dụng dự trữ REE của Việt Nam để bù đắp trước sự thống trị của Trung Quốc không phải là mới. Năm 2010, một cuộc xung đột giữa các tàu Trung Quốc và Nhật Bản gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư đang tranh chấp đã dẫn đến việc Trung Quốc áp dụng các biện pháp trừng phạt thương mại đối với Nhật Bản. Trung Quốc ngừng cung cấp oxit REE cho Nhật Bản khiến giá tăng đột biến. Vụ việc cho thấy sự phụ thuộc của Nhật Bản vào Trung Quốc, và để đáp lại, Nhật Bản đã ký kết hợp tác với Việt Nam để phát triển ngành công nghiệp REE. Tuy nhiên, khi các lệnh trừng phạt của Trung Quốc được dỡ bỏ, thương mại sớm quay trở lại và sự phát triển của ngành công nghiệp này của Việt Nam bị đình trệ. Hiện tại, Việt Nam mới chỉ sản xuất được một lượng nhỏ REE; sản lượng hầu như không đạt được đến 400 tấn vào năm 2021.

Đó là nơi mà Úc có thể tham gia vào. Úc và Việt Nam chia sẻ một số lợi ích chung; cả hai quốc gia đều tự hào về nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào và các lợi thế cạnh tranh bổ sung phù hợp với các ưu tiên của nhau. Sự phát triển kinh tế nhanh chóng của Việt Nam là cơ hội quan trọng cho các doanh nghiệp Úc xây dựng chuỗi cung ứng an toàn và đa dạng hơn, đồng thời tiếp cận các thị trường tiêu dùng mới.

Úc có cơ hội cung cấp chuyên môn kỹ thuật, sản phẩm và vốn cần thiết để thúc đẩy sự phát triển của ngành REE Việt Nam. Mặc dù không có công ty khai thác REE nào của Úc đang hoạt động tại Việt Nam, nhưng công ty khai thác Blackstone Minerals của Úc đang dẫn đầu về việc tận dụng các cơ hội khai thác tại Việt Nam với dự án đồng-niken Tạ Khoa ở tỉnh Sơn La.

Blackstone Minerals tuyên bố rằng dự án sẽ chứng minh hoạt động khai thác mỏ ở Việt Nam có thể tuân thủ các tiêu chuẩn cao nhất về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG). Các công ty khai thác REE của Úc nên nhận ra cơ hội và xem xét tái định vị bản thân để tận dụng các dự án mang lại lợi nhuận cao trước khi các công ty quốc tế khác chuyển đến.

Quan hệ đối tác Úc-Việt Nam có thể mở ra cơ hội cho một “cường quốc” trong việc sản xuất REE. Nó cũng có thể dẫn đến các cơ hội cho phát triển sản phẩm ở giai đoạn cuối, có giá trị gia tăng cao. Ngành công nghiệp đất hiếm của Việt Nam bị tê liệt bởi các khoản đầu tư nhỏ, không kinh tế và các vấn đề pháp lý, chẳng hạn như chi phí thuê mỏ cao, và các thách thức về đầu tư và tiếp cận thị trường.

Quan hệ đối tác chiến lược giữa Việt Nam và Australia có thể giải quyết được nhiều trong vấn đề này. Úc có các sản phẩm và chuyên môn kỹ thuật để nâng cao hiệu quả và tính bền vững trong lĩnh vực tài nguyên của Việt Nam. Các cơ hội chưa được khám phá cho các công ty Úc thuộc về cơ quan Thiết bị, Công nghệ và Dịch vụ Khai thác (METS), thông qua lĩnh vực tài nguyên của Việt Nam. Với xu hướng khai thác hầm lò tại Việt Nam, công nghệ của Úc có thể được sử dụng để khai thác mỏ REE Việt Nam một cách bền vững và với chi phí hợp lý, giải quyết các điểm nghẽn trong vận hành.

Úc có thể cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho Việt Nam trong hoạt động khai thác mỏ và cách cải thiện khung pháp lý xung quanh ngành công nghiệp này. Úc là quốc gia dẫn đầu thế giới về các quy định và đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho đầu tư nước ngoài đồng thời duy trì các tiêu chuẩn ESG. Về mặt lý thuyết, Úc có thể “xuất khẩu” sang Việt Nam các quy định của mình, bao gồm tiêu chuẩn tiền bản quyền và chính sách ESG, để hỗ trợ sự phát triển bền vững của ngành này.

• 3691. Trung Quốc sẽ tìm cách khai thác ưu thế đất hiếm của mình?

Trong khi đó, đổi lại, Việt Nam có thể cung cấp cho Úc lao động chi phí thấp để xử lý REE của Úc trong giai đoạn cuối và tiếp cận thị trường Đông Nam Á. Nhiều quốc gia ở Đông Nam Á đang tìm cách phát triển ngành công nghiệp pin trong nước nhưng không có đủ các khoáng chất quan trọng cần thiết. Lĩnh vực tài nguyên của Úc, cùng với công nghệ và dịch vụ liên quan, phải xoay trục và phát triển các mối quan hệ chưa được tận dụng đúng mức, để mở ra các cơ hội kinh tế mới thông qua việc tận dụng vị trí chiến lược tại Việt Nam.

Với phần lớn tầng lớp trung lưu toàn cầu sẽ chuyển sang châu Á vào năm 2030, Việt Nam không chỉ là thị trường hấp dẫn mà còn là cửa ngõ lý tưởng vào Đông Nam Á cho hàng hóa của Úc. Tình trạng hiện tại của mối quan hệ kinh doanh Úc-Việt Nam trong ngành REE không được định vị phù hợp để tận dụng các cơ hội tăng trưởng này. Các công ty tái định vị thành công và tham gia vào thị trường REE Việt Nam sẽ gặt hái được nhiều lợi ích từ tăng trưởng dài hạn.